Åùå áîëåå óñèëèëèñü ìèãðàöèè ãðåêîâ (òàêæå àðìÿí è ðóññêèõ) ñ îêîí÷àíèåì Êàâêàçñêîé âîéíû è ìàõàäæèðñòâîì, â ðåçóëüòàòå ÷åãî íà Êàâêàçå îñâîáîäèëèñü áîëüøèå çåìåëüíûå ìàññèâû. 10 ìàðòà 1866 ã. áûëî ïðèíÿòî Ïîëîæåíèå î çàñåëåíèè ×åðíîìîðñêîãî îêðóãà, êîòîðîå äàâàëî ïåðåñåëåíöàì ðàçëè÷íûå ëüãîòû, âîçìîæíîñòè ñîçäàòü ëè÷íîå õîçÿéñòâî è, êàê îòìå÷àëîñü â Ïîëîæåíèè, èñïîëüçîâàòü ïëîäû ñâîèõ òðóäîâ íà óëó÷øåíèå ñâîåãî áëàãîñîñòîÿíèÿ. Ïðàâèòåëüñòâî ïîääåðæàëî ÷àñòíóþ èíèöèàòèâó çàñåëåíèÿ ïóñòóþùèõ çåìåëü ìåæäó ×åðíîìîðñêèì ïîáåðåæüåì è Áîëüøèì Êàâêàçîì. Ñþäà ïåðåñåëÿëèñü ãðå÷åñêèå è àðìÿíñêèå âûõîäöû èç Òóðöèè, íåìöû èç Þæíîé Ãåðìàíèè, ðóññêèå, óêðàèíöû, áîëãàðû, ÷åõè. Èç 10,4 òûñ. àáõàçîâ, æèòåëåé ãîðíîé Öåáåëüäû, ïîñëå óõîäà èõ â Òóðöèþ â 1867 ã., â ñåëå îñòàëîñü ëèøü 150 ÷åëîâåê.  ýòè ãîäû íà÷èíàåòñÿ çàñåëåíèå Öåáåëüäû ïðåäñòàâèòåëÿìè äðóãèõ íàðîäîâ. Åùå ðàíåå â Öåáåëüäå ïîñåëèëèñü 70 ãðå÷åñêèõ ñåìåé (êàìåíùèêè è ðóäîêîïû) è 150 ñåìåé ÷åõîâ.  60-õ 70-õ ãîäàõ XIX â. â ñåëåíèè Ãåîðãèåâñêîå â Öåáåëüäå æèëè ãðåêè, ïî âåðîèñïîâåäàíèþ ïðàâîñëàâíûå, â îñíîâíîì êàìåíîòåñû è ðóäîêîïû.  Ãåîðãèåâñêîå ñåëåíèå ìèãðàíòû ãðåêè çà÷èñëÿëèñü â òå÷åíèå 1869, 1870 è 1871 ãã. Ïåðâîíà÷àëüíî ýòî áûëè 17 ñåìåé. Äðóãîå ãðå÷åñêîå ñåëåíèå â Àáõàçèè Àëåêñàíäðîâñêîå çàñåëÿëîñü â 1869 1871 è 1875 ãã.  ýòè ãîäû çäåñü áûëè óñòðîåíû 32 ñåìüè.  1869 1871 è 1874 ãã. 23 ãðå÷åñêèõ ñåìüè ïîñåëèëèñü â ñ. Îëüãèíñêîå, â ñ. Ìàðüèíñêîå â 1873 ã. òàêæå
23 ãðå÷åñêèõ ñåìüè.24
Ãðå÷åñêèå ìèãðàíòû óñòðàèâàëèñü â Öåáåëüäå è â êîíöå XIX â., ãäå àðåíäîâàëè çåìëè ó ôàìèëèè Âîðîíîâûõ. Íà ýòîé òåððèòîðèè ìèãðàíòàìè áûëè îñíîâàíû òðè ãðå÷åñêèõ ñåëåíèÿ, äâóì èç êîòîðûõ Âåðõíÿÿ è Íèæíÿÿ Þðüåâêà æèòåëÿìè áûëî ïðèñâîåíî èìÿ Þ. Í. Âîðîíîâà, äâîþðîäíîãî äåäà èçâåñòíîãî àðõåîëîãà è îáùåñòâåííîãî äåÿòåëÿ Àáõàçèè Þðèÿ Íèêîëàåâè÷à Âîðîíîâà, óáèòîãî â 1995 ã. Âåñü ìèêðîðàéîí ãðå÷åñêèå àðåíäàòîðû íàçûâàëè Ãîðîíàâà (îò ãðå÷. ãîðîí âîðîí). Ê 1990 ã. ãîðîíàâñêèå ãðåêè ýìèãðèðîâàëè â Ãðåöèþ, ãäå èìåëè ñâîþ îáùèíó.25
Âî âòîðîé ïîëîâèíå XIX â. â Àäæàðèè âîçíèêëè ãðå÷åñêèå ñåëåíèÿ Äàãâà, Êâèðèêå, À÷êâà, Àõàëøåíè. Ãðåêè æèëè òàêæå â Áàòóìè è Êîáóëåòè.  60-õ ãîäàõ ÕIX â. èç Òóðöèè ïðîäîëæàëèñü ïåðåñåëåíèÿ ãðåêîâ (ïðåèìóùåñòâåííî òóðêîÿçû÷íûõ óðóìîâ) íà Öàëêó.
Öåëåíàïðàâëåííûå è ñòèõèéíûå ìèãðàöèè àðìÿí è ãðåêîâ, ïðîèñõîäèâøèå â XIX â. íà ×åðíîìîðñêîå ïîáåðåæüå, âñÿ÷åñêè ïîääåðæèâàëèñü ãîñóäàðñòâåííîé âëàñòüþ.  òå÷åíèå âñåãî XIX â. íà ×åðíîìîðñêîì ïîáåðåæüå Êàâêàçà âîçíèêàëè ãðå÷åñêèå ñåëåíèÿ. Íåáîëüøèå ãðóïïû ãðåêîâ çàôèêñèðîâàíû â Ñóõóìñêîì îêðóãå. Ê 1880-ì ãîäàì â ×åðíîìîðñêîé ãóáåðíèè (áåç Àáõàçèè) íàñ÷èòûâàëîñü 2,3 òûñ. ãðåêîâ, ïîìèìî êîòîðûõ çäåñü ïîñåëèëèñü ðóññêèå, óêðàèíöû, àðìÿíå, ìîëäàâàíå, ÷åõè, ýñòîíöû. Ñ êîíöà 1860-õ ãîäîâ íà÷àëè âîçâðàùàòüñÿ íåáîëüøèå ãðóïïû àäûãîâ, óøåäøèõ ðàíåå â Òóðöèþ.
 íà÷àëå 70-õ ãîäîâ XIX âåêà ×åðíîìîðñêèé îêðóã àäìèíèñòðàòèâíî áûë ðàçäåëåí íà ïîïå÷èòåëüñòâà î ïîñåëåíöàõ: Íîâîðîññèéñêîå, Âåëüÿìèíîâñêîå è Ñî÷èíñêîå, â êîòîðûõ èìåëîñü 40 íàñåëåííûõ ïóíêòîâ ñ 7 òûñÿ÷àìè æèòåëåé. Ïî ìàòåðèàëàì îáñëåäîâàíèÿ ýòîé òåððèòîðèè â 1873 ã. âûÿâèëàñü ñëåäóþùàÿ êàðòèíà: â ðàéîíå Íîâîðîññèéñêà è Ãåëåíäæèêà ïîÿâèëèñü íåáîëüøèå ïîñåëåíèÿ ãðåêîâ (Äþðñî, Êàáàðäèíêà è äð.); ìåæäó Àíàïîé è Íîâîðîññèéñêîì â Öåìåññêîé äîëèíå ðàñïîëàãàëèñü 9 íàñåëåííûõ ïóíêòîâ ñ ãðå÷åñêî-ðóññêèì (1 ñåëî), ãðå÷åñêî-áîëãàðñêèì (1 ñåëî), ñ ÷åøñêèì (3 ñåëà), ÷åøñêî-ðóññêèì (3 ñåëà), ðóññêèì (1 ñåëî) íàñåëåíèåì.  ñåëåíèÿõ Âåëüÿìèíîâñêîãî ïîïå÷èòåëüñòâà ãðåêè æèëè â ñòàíèöå Òóàïñèíñêàÿ, êðîìå íèõ ðóññêèå, àðìÿíå, ÷åõè, àäûãè. Íàñåëåíèå Ñî÷èíñêîãî ïîïå÷èòåëüñòâà ñîñòàâèëîñü èç ðóññêèõ, óêðàèíöåâ, ãðåêîâ, àäûãîâ, íåìöåâ, ìîëäàâàí. Ïî äàííûì ïîñåìåéíûõ ñïèñêîâ 1886 ã. ÷èñëåííîñòü ãðåêîâ â ×åðíîìîðñêîì îêðóãå ñîñòàâëÿëà 2,3 òûñ. ÷åëîâåê (12,6 %).26