Кажуць, мова мае дажывае
Век свой ціхі: ёй знікнуць пара.
Для мяне ж яна вечна жывая,
Як раса, як сляза, як зара.
Гэта ластавак шчабятанне,
Звон свістальны палескіх крыніц,
Сінь чабору, і барвы зарніц,
І буслінае клекатанне.
Калі ж хто загадае: "Не трэба!"
Адрачэцца ад мовы народ, -
Папрашу я і сонца, і неба:
Мне не трэба ні славы, ні хлеба,
Апусціце на безліч нягод.
Толькі месяцаў назвы пакіньце,
Назвы родныя роднай зямлі;
Пра якія з маленства ў блакіце
Бор шуміць і пяюць жураўлі:
Студзень - з казкамі снежных аблокаў,
Люты - шчодры і сіні мароз,
Сакавік - з сакатаннем і сокам,
Непаўторных вясновых бяроз,
Красавік - час маланак і ліўняў,
Травень - з першым каханнем, сяўбой,
Чэрвень - з ягаднаю зарой,
Ліпень - з мёдам,
З пшаніцаю жнівень,
Спелы яблычны верасень,
Светлы кастрычнік
У празрыстасці чыстай крынічкай,
Лаістапад - залаты лістапад,
Снежань - першы густы снегапад…
Ці плачу я, ці пяю,
Ці размаўляю з матуляю -
Песню сваю, мову сваю
Я да грудзей прытульваю.
1964
Верш Ніла Гілевіча "Адкажы!" мае ўсе прызнакі публіцыстычнага тэксту:
лозунгавы характар, наяўнасць клічных канструкцый, рытарычныя пытанні,
тэзісны характар выкладння думкі. Акрамя таго тэкст вельмі актуальны, хаця
быў напісаны у 1980 годзе, але не згубіў сваю актуальнасць і на сённяшні
дзень. Афіцыйныя вынікі перапісу насельніцтва 1999 г., распаўсюджаныя ў
сродках масавае інфармацыі, засведчылі, што беларускую мову назвалі сваёй
роднай 82% грамадзянаў Беларусі, што на 4% вышэй за паказчык перапісу 1989
году. Як вядома, перапіс меў месца ва ўмовах татальнае русіфікацыі, якая
мэтанакіравана праводзіцца апошнія 5 гадоў. Сёння беларуская мова фактычна
выцесненая з усіх сфераў ужытку. Афіцыйныя беларускія ўлады свядома
фармуюць грамадскую думку, што Беларусь ёсць часткаю Расіі, а беларусы —
не самастойная нацыя, а прыдатак рускай.
Літаратура:
1. Малажай Г. М. Лінгвістычны аналіз тэксту. Мн., 1982
2. Цікоцкі М. Я. Сугучнасць слоў жывых. Мн., 1981
3. Лінгвістычны аналіз тэксту. Матэрыялы семінара. Мн., 1975
4. Лемешаў І. Я. Лінгвістычны аналіз літаратуранга твора. Мн., 1981
5. Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. Мн., 1979