1. Знешнi выгляд.
2. Асноуныя рысы характару:
· шчырасць, адкрытасць у адносiнах да Ганны, мацi;
· цвёрдасць, цярплiвасць, стойкасць;
· працавiтасць (любоу да штодзённай сур'ёзнай працы перадалася Васiлю ад бацькоу i дзядоу: у працы змалку загартоувалiся людзi);
· недаверлiвасць, замкнутасць (ён не мог верыць, што хтосьцi будзе дбаць пра яго выгаду: вопыт сведчыу адваротнае);
· упартасць (надзея была толькi на самога сябе: гэтым ён мог захаваць сваю незалежнасць);
· сквапнасць (пашкадавау Грыбку, у якога захварэла дзiця, лыжку мёду);
3. Адносiны да зямлi (зямля для Васiля -- яго жыццё, радасцi i гора, светлая мара i горкi пакут. Зямля -- ён сам. Ён iдзе да свайго поля, як "на сустрэчу з каханай").
4. Паядынкi за зямлю з Карчом ("Людзi на болоце") i старшынёй калгаса Мiканорам ("Подых навальнiцы"), вынiкi гэтых паядынкау.
5. Спалучённе у характары Васiля працаунiка i уласнмiка (вялiкай любовi да зямлi, перададзенай дзядамi i бацькамi, перш за усё не асуджэнне Васiля-адасобнiка, уласнiка, а захапленне яго вялiкай прагай да зямлi, яе паэтычнае адухауленне. Уласнiцкi пачатак развiты менш, чым працавiтасць, любоу да зямлi).
6. Як Васiль уяуляе асабiстае шчасце? (Шчасце, на думку Васiля, немагчыма без зямлi i багацця. Ён хоча быць багатым, жыць у дастатку, i у гэтым нiчога дзiунага няма. Але шлях, якi выбiрае Васiль, не вядзе да жаданай мэты, не прыносiць шчасця. З-за зямлi ён ахвяруе каханнем: выбiрае не Ганну, а уласную гаспадарку, пасаг Манi, вырашаючы тым самым свой лёс).
7. Васiль i Ганна (учынкi Ганны бескарыслiвыя, пазбауленыя разлiку. Трапяткое, чыстае i пяшчотнае яе каханне да Васiля. Непакорлiвая i рашучая, яна у пэуны момант губляе цвёрдасць i падпарадкоуваецца волi бацькоу, дауняй традыцыi "сцерпiцца-злюбiцца". У адрозненне ад Васiля Ганна здольна дзеля уласнага шчасця на рашучыя учынкi, гатова ахвяраваць сабой дзеля чагосцi больш важнага).
8. Жыццевая аснова Васiля ("жыцце -- не вясёлае, бесклапотнае свята, а найбольш доугi i клопатны будзень". Васiль амаль не выходзiць за межы сваёй сядзiбы i уласнага поля).
9. Адносiны да перамен, гiстарычных пераутварэнняу (старое i новае, змрочнае i светлае, злое i добрае пераплялiся у душы Васiля асаблiва моцна i трагiчна. Васiль цалкам знаходзiцца ва уладзе мужыцкай мудрасцi i верыць ва усталяваны парадак, у вечныя законы жыцця. Усведамленне неабходнасцi змен даецца яму няпроста, ен з цяжкасцю уступае нацiску новага, незразумелага...).
№ 2.
Жыцце Васiля Дзятла (В. Д.) паказана пiсьменнiкам ва усей складанасцi i супярэчлiвасцi, што вынiкае як з асаблiвас цi яго характару, так i сацыяльна-палiтычных абставiн. Малюючы вобраз В. Д., аутар псiхалагiчна праудзiва выяуляе дваiстасць яго натуры як працаунiка i уласнi ка. У душы героя шмат цеплынi, шчырасцi, мяккасцi, такi ен у сям'i, у адносiнах да мацi, да Ганны, якую пакахау на усе жыцце, такi у працы. Асаблiва прываблiвае у В. Д. працавiтасць. У сцэнах касьбы, пiлавання дроу, малацьбы Мележ выяуляе духоуную моц i маральнае хараство. Жыцце В. Д. прайшло на улоннi прыроды. Юнак чуйна адклiкаецца на яе праявы. Ен не раз праводзiць паралель памiж сваiм настроем i прыродай. У той час, як ен стау гаспадаром, прыйшло каханне, якое прынесла яму многа радасцi. Як моцна кахау ен дзяучыну (Ганну), калi пасля цэлага дня працы змораны бег на спатканне, прастойвау да свiтання, праз гадзiну падымауся i зноу спяшауся у поле.
Ва узаемоадносiнах з аднавяскоуцамi выяуляецца перш за усе недавер'е да людзей, iмкненне стаяць у поравень з "гаспадарамi". В. Д. у кожным выпадку стараецца пастаяць за сябе, асаблiва калi адбываецца перадзел зямлi: ен спрабуе самавольна захапiць кавалак Глушакоускай зямлi. Калi у весцы пачау стварацца калгас, ен упарта сапрацiуляецца. Улада зямлtq, прыватнасць уласнасцi не дазваляе В. Д. зразумець, што адбываецца у жыццi. У гэтым па сутнасцi прычына яго драмы асабiстага характару. У яго склалася свае уяуленне пра шчасце. Аутарытэт новага, на яго думку, грунтуецца на матэрiальнам дабрабыце -- гэта яго палiтыка.
Хоць В. i ажанiуся, але сэрца яго па-ранейшаму належыць Ганне. Ганна неадступна была у яго ду мках. Ен iмкнецца знайсцi душэуную раунавагу, але не можа гэтага зрабiць i стараецца апраудацца, мабыць такi век, што не можна усiм паступiцца. У В. забралi лепшы кавалак зямлi у калгас. Аддае ен яе з боем, спрабуючы даказаць свае права на зямлю. Страта лепшага кавалка зямлi крыху астудзiла у В. скованнасць, вярнула разважлiвасць, яго апакоуваюць думкi пра Ганну. Ен нават паракае сабе за чэрствасць i абыякавасць: "Кiнуу адну у бядзе, усе за гэтай зямлi". Ганна нiбы клiкала яго, i зноу здавалася, вось-вось В. разарве усе, што абхватвала яго, але у душы В. яшчэ моцная другая страсць -- уласная зямля. Для яго страцiць Ганну не азначае страцiць усе на свеце, таму i вагаецца Васiль, не ведаючы, як прымiрыць у сваей душы гэтыя два моцныя пачуццi.
Характар В. Д. пададзены у творы псiхалагiчна глыбока, праудзiва. Ен пэуны сыцыяльны тып пераломнага перыяду вескi. Бездумоуна, мы не зауважаем крутых пераломау у жыццi юнака, але ен мяняецца марудна, бо не так проста было адмовiцца ад таго, што здавалася вечным, надзейным. Замарудкавауся працэс росту В. панурасцю, замкненасцю, аднак лiнiя характару В. у творы намечана. Расце у хлопца цiкавасць да грамадскiх праблем, з'яуляецца перакананасць, што за свае шчасце трэба змагацца. Знiкае нявольнiцкая пакаронасць лесу.