Смекни!
smekni.com

Ніл Гілевіч. Аналіз усіх твораў (стр. 5 из 5)

Васіль Быкаў аб Ніле Гілевічы

Мне хочацца выказаць некалькі думак пра аднаго з выдатных майстроў су-часнай беларускай літаратуры — паэта Ніла Гілевіча.
Больш як чвэрць стагоддзя працуючы ў літаратуры, Ніл Гілевіч стварыў каля дваццаці паэтычных зборнікаў, кожны з якіх у той ці іншай меры адлюстраваў па сваіх старонках не толькі паэтычнае развіццё яго таленту, але час і жыццё парода, думы і перажыванні грамадзяніна. Наогул трэба сказаць, што ў паэтыцы Ніла Гілевіча ў вельмі выразнай форме знайшлі выяўленне грамадзянскасць, скандэнса-ваная сацыялынасць, аб чым сведчаць яго шматлікія лірычныя і ліра-энічныя творы і асабліва ягоная сатыра і гумар, у якіх паэт мае свой непаўторны голас, свой характэрны смех і сваю іронію. Сіла ягонай пагарды і выкрыцця адмоўных з'яў такая вялікая, а смех такі з'едлівы, што часам здзіўляе ягоная здольнасць пераходу да вельмі шчырай замілаванасці, дабрыні і пранізлівага лірызму ў вершах і паэмах іншага характару, у лірычных творах, дзе Ніл Гілевіч паказвае зусім іншыя грані свайго таленту. Гэтыя два розныя бакі яго творчасці знітоўваюцца адной моцнай, я сказаў бы, высакароднай якасцю, якую можна вызначыць як фальклорную, вельмі народную, што ідзе з самых вытокаў беларускага жыцця, з яго нацыянальнага характару і ягонай гісторыі.
Але ён ніколі не замыкаецца ў гэтых, няхай сабе і самых дабратворных і дабрачынных увогуле межах, ён сягае далёка і шырока, аб чым сведчаць яго зноў жа беспрэцэдэнтныя ў нашай літаратуры сувязі перш за ўсё з брацкай балгарскай літаратурай, для чаго Нілам Гілевічам зроблепа столькі. колькі, відаць, не зроблена ўсёй пашай нацыянальнай літаратурай за ўвесь час яе існавання. Перакладчыцкі талент Ніла Гілевіча сапраўды унікальны, і цяпер яшчэ цяжка сказаць, перад кім гэтаю сваёю дзейнасцю ён мае большыя заслугі — перад Беларуссю ці перад Балгарыяй. Але, можа, гэта і няважпа, у абодвух выпадках усе мы ў выйгрышы.
Хочацца адзначыць і яшчэ адзін бок дзейнасці Ніла Гілевіча — яго выкладчыцкую і навукова-даследчыцкую работу ў сценах Беларускага дзяржаўнага універсітэта імя У. I. Леніна, куды больш трыццаці гадоў таму назад ён прыйшоў студэнтам і дзе стаў прафесарам, заслужаным дзеячам павукі БССР. Менавіта тут з-пад яго пяра выйшла звыш дзесятка навуковых манаграфій і кніг па літаратуразпаўстве і фальклоры, тут ён стаў камуністам, руплівым выхаваўцам шматлікіх кадраў беларускай нацыянальнай культуры.
Талент Ніла Гілевіча надзвычай ёмісты і працавіты, чулы да подыху жыцця і да чалавечага болю. Паэт шмат выступае як публіцыст і літаратурны крытык, мае некалькі зборнікаў артыкулаў. Апошнім часам у друку з'явіліся драматычпыя творы Гілевіча, неўзабаве, мабыць, што-нішто з іх мы ўбачым на сцэне.
Можна толькі здзіўляцца разнастайнасці і плёну ім здзейсненага ў розных літаратурных жанрах, што ўвасобілася, мабыць, у паўсотні друкаваных кніг, але самае вялікае яго дасягпенпе ўсё ж бачыцца ў галіне паэзіі, у паэмах і лірыка-філасофскіх вершах, у прыватнасці, у такім працаёмкім лірычным жанры, як актава. Васьмірадковыя мініяцюры паэта становяць сабой як быццам эпіцэнтр усяе творчасці Гілевіча, яе мастацкае ўзвышша. Раўнуючы да ранейшае творчасці паэта, яны — значны крок наперад як з гледзішча мастацкае дасканаласці, так і ў сэнсе па-глыблення і завершанасці ідэйнай капцэпцыі. У сканцэнтраванай форме класічнай актавы аўтар здолеў выказаць столькі значных, часам арыгінальных і афарыстычных думак і меркаванняў, і зрабіў гэта з такой дасканаласцю, што можна, не баючыся перабольшання, назваць кнігу «Актавы» этапам як у паэтычнай творчасці самога Гілевіча, так і ва ўсёй сучаснай беларускай паэзіі. Сто дваццаць актаваў, кожная з якіх — увасабленне думкі і пачуцця, з зайздросным лаканізмам даводзяць нам пра самае важнае, самае вечнае ў жыцці чалавецтва наогул і кожнага чалавека ўпаасобку. Тут аўтар канчаткова сцвердзіў высакароднасць уласнага погляду на свет і жыццё і абараніў высакародны гуманізм ва ўсіх складанасцях чалавечых узаемаадносін.
Можна шмат гаварыць пра Ніла Гілевіча і пра тое, што зроблена гэтым самабытным майстрам паэтычнага слова, але я думаю, будзе лепш пачытаць яго самога.