Студенттердің бейнематериалдарды көру, отандық және шетелдік эстраданың атақты әртістерінің жазбаларын тыңдау және концерттік бағдарламаларына барумен қоса, әртүрлі оқу-танымдық іс-әрекет түрлеріндегі вокалшы-орындаушылардың эстрадалық музыкалық шығармаларды қабылдау және талдауда бағалау бағыттылығын көп жақсартқаны сараптамалық талдау негізінде байқалды. Тәжірибелік-эксперименттік зерттеуден алынған мәліметтер тиісті математикалық өңдеуден өткізіліп, жалпыланды және 4 кестеде ұсынылды.
4 кесте
Студенттерді құрылып жатқан эксперименттің кезеңінде вокалдық-эстрадалық өнердің құндылық бейімделуінің қалыптасу деңгейі бойынша бөлу (ІІІ курс: 16 студент, 2010-2011 оқу жылы)
| Вокалдық-эстрадалық өнерді бағалаудың өлшемдері | Деңгейлер | |||||
| Жоғары | Орта | Төмен | ||||
| Саны | % арақатынас | Саны | % арақатынас | Саны | % арақатынас. | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| Вокалдық-эстрадалық шығарманы бағалаудың басым мәні | 5 | 31,3% | 10 | 62,4% | 1 | 6,3% |
| Музыкалық өнер мен орындаушылық құндылықтары туралы білімі | 6 | 37,5% | 8 | 50,0% | 2 | 12,5% |
| Вокалдық-эстрадалық өнердің құндылықты мазмұнын бағалауда қабілеттілігіне ие болудағы дербестігінің, шығармашылығының деңгейі | 5 | 31,3% | 9 | 56,2% | 2 | 12,5% |
| Орташа: | 5 | 33,3% | 9 | 56,2% | 2 | 10,5% |
Біз тәжірибелік-эксперименттік кезеңді қалыптастыру барысында іздеу-белгілеу және вокалдық-эстрадалық өнердің орындаушы-музыканттарының құндылық бейімдерін қалыптастыру деңгейін қосу арқылы № 7 кестеде мәліметтерді белгілеп, олардың өсу серпінін анықтадық.
7-кесте
Тәжірибелік-эксперименталдық жұмыстың үдерісінде эстрадалық өнердің болашақ вокалшы-әртісінде құндылық бейімделудің қалыптасу серпіні
(III курс, 2010 – 2011 оқу жылы, 16 студент)
| Эстрадалық өнердің болашақ вокалшы-әртісінде құндылықты бейімделудің қалыптасу деңгейі | Экспериментке дейін | Эксперименттен кейін | ||
| Саны | % арақатынасы | Саны | % арақатынасы | |
| Жоғары | 2 | 12,5% | 5 | 33,3% |
| Орта | 9 | 56,2% | 9 | 56,2% |
| Төмен | 5 | 31,3% | 2 | 10,5% |
Сөйтіп, тәжірибелік-эксперименталдық зерттеу эстрадалық өнердің болашақ вокалшы-әртісінде құндылық бейімделуді қалыптастыру деңгейлерінде едәуір қозғалыс бар екенін көрсетті. Сонымен, жоғарғы деңгей 12,5% -дан 33,3% -ға дейін, ал төменгі деңгей 31,3%-дан 10,5%-ға дейін азайды. Біз ұсынған құндылық бейімделуді қалыптастыру бойынша оқыту әдістемесі мен ұйымдастыру эстрадалық өнердің болашақ музыкант-орындаушының дайындығы сапалы және сандық өзгерістерге әсерін тигізді.
Жүргізілген зерттеу нәтижесінің талдауы белгілі теоретикалық-әдістемелік қорытынды жасауға және жинақтауға мүмкіндік берді:
1. Вокалдық-эстрадалық музыканың болашақ орындаушысының құндылықты бейімделуі тұлғаның қиын интегративті қасиеті ретінде танылу керек.
2. Орындаушы-музыканттың құндылық бейімделу құрылымына келесілер кіреді: эмоционалдық-бағалау, когнитивті және (интеллектуалдық-танымдық), сенсорлы құрамдасы және белгісі: эстрадалық шығармашылық пен орындаушылыққа құндылықты көзқарас; эстрадалық шығармашылық пен орындаушылық саласында хабардар болу; эстрадалық музыканы қабылдауда есту қабілеттілігін дамыту. Болашақ әртісте құндылық бейімделуді қалыптастыру кезінде келесі әдістер ерекше маңыздылыққа ие болды: интонациялық-орындаушылық талдау, шығармашылық байланыс, тығыз өзара байланыс пен өзара іс-қимыл жасасуда шығармашылық тану, ақиқатты тануда, дербес шешім қабылдауда орындаушылық әрекеттің дамуы мен белсенділігіне көмек көрсету.
3. Тәжірибелік-эксперименталдық зерттеу оқу үрдесіне «вокалдық-эстрадалық музыка орындаушысының құндылық бейімделуі» факультативтік курсын әзірлеп енгізу қажет екенін көрсетті, ол эстрадалық өнердің болашақ вокалшы-әртісін даярлауда зерделеніп жатқан көріністің терең теоретикалық білімінің маңыздылығын және мәнді мінездемесін өңдеуді қажет етуге себепші болады.
Диссертацияның тақырыбы бойынша жарияланған жұмыстардың тізімі:
4. «Эстрадалық музыка орындаушысының кәсіби қызметінде құндылық бейімделуінің әсер етуі» / «Дәстүрлік дүниеге көзқарас жүйесі мен қазіргі заман өнері» халықаралық конференцияның материалдары, Алматы қ. Жүргенов ат. ҚазҰӨА, 2010. – С. 209 – 211.
5. «Эстрадалық музыка орындаушысында құндылықты бейімделуді құрастырудың технологиялық аспектілері» / «Жамбыл және түрік халқының эпостық мұрасы» халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары Алматы қ. Жүргенов ат. ҚазҰӨА, 2011. – С. 500 – 503.
6. «Эстрадалық музыка орындаушысының құндылық бейімделуі» / «Iзденiс» - «Поиск» халықаралық ғылыми-педагогикалық журналы (№2), Алматы қ., Қазақстанның Жоғары Мектебі, 2011. – С. 127 – 130.