Праваслаўная царква на Століншчыне ў 1920

Плотніца.

Да прыхода адносіліся вёскі Плотніца, Беражцы, Асаўцы, Гальцы, Сіціцк, Варсынь, Асавая. Галоўная прыхадская Свята-Пакроўская царква знаходзілася ў Плотніцы. У 1934 г. царква была адрамантавана. У Беражцах існавала філіяльная царква. У Сіціцку і Гальцах былі капліцы. З 1921 г. настаяцелем прыхода быў Георгій Кебец, які скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Псальмістам з 1920 г. служыў Міхаіл Аналовіч. З 1933 г. дыяканам у Плотніцы служыў Георгій Юрашкевіч. У прыходзе дзейнічала 6 школ, у якіх у 1934 г. навучалася 876 вучняў. На тэрыторыі прыхода існавала рымска-каталіцкая парафія і касцёл у в. Асавая. Колькасць праваслаўных вернікаў у 1934 г. складала 5700 чалавек.

Рубель.

Да прыхода адносіліся вёскі рубель і Хотамель. У Рублі знаходзілася галоўная Свята-Міхайлаўская прыхадская царква. У вёсцы Хотамель была капліца Уздзвіжання Св. Крыжа. Настаяцелем прыхода быў Аляксандр Зазіркоўскі. У 1926 г. ён скончыў Віленскую духоўную семінарыю. Псаломшчыкам з 1924 г. працаваў Мікалай Пыжэвін. На тэрыторыі прыхода дзейнічалі 2 школы, у якіх у 1934 г. навучалася 700 вучняў. Колькасць вернікаў у 1934 г. склала 3876 чалавек.

Стахава.

Дадзены прыход складаўся толькі з адной вёскі Стахава. Галоўная прыхадская Свята-Пакроўская царква была пабудавана ў 1887 г. Настаяцелем прыхода з 1927 г. быў Уладзімір Верыноўскі, які ў 1913 г. скончыў Мінскую духоўную семінарыю. З 1913 г. псаломшчыкам у Стахаве працаваў Сцяпан Крычэўскі. На тэрыторыі прыхода дзейнічала адна школа, у якой у 1934 г. навучалася 400 вучняў. На тэрыторыі прыхода пражывала 2400 праваслаўных.

Заключэнне

На аснове прыведзеных фактаў, дакументаў і статыстыкі можна зрабіць вынік, што рэлігійнае жыццё на тэрыторыі Столінскага павета ў 1920 – 1930-я гг. было даволі бурным. Становішча праваслаўных на тэрыторыі павета, за выключэннем некаторых выпадкаў, было станоўчым. Як мы бачым адміністрацыйная структура і сетка праваслаўных цэркваў на тэрыторыі Століншчыны ў гэты перыяд павялічылася. Будаваліся новыя цэрквы і праводзіўся рамонт існуючых храмаў. Праваслаўная царква мела доступ да школьнай адукацыі. Ва ўсіх школах праваслаўныя святары выкладалі Закон Божы. Нягледзячы на спробы польскай адміністрацыі пашырыць польскую мову і ўвесці яе ў царкоўныя богаслужэнні праваслаўнае духавенства працягвала служыць богаслужэнні згодна з векавымі ўсходнеславянскімі традыцыямі. Многія праваслаўныя святары нягледзячы на “рускасць” Праваслаўнай царквы ішлі на супрацоўніцтва з польскай адміністрацыяй. Але гэтае супрацоўніцтва характарызавалася ў асноўным вырашэннем усялякіх бытавых праблем.

Міжканфесіянальных канфліктаў на тэрыторыі павета не было. А тыя канфлікты, што адбываліся, насілі даволі вузкі характар і мелі тыпічную гаспадарча-эканамічную афарбоўку, што з’яўляецца характэрным для любога грамадства.

Што тычыцца пытання аб экспансіі каталіцызму на тэрыторыі павета, то можна сказаць, што каталіцкі касцёл, як дзяржаўная рэлігія ІІ Рэчы Паспалітай, меў такіж статус і на тэрыторыі павета. Але па прычыне свайго невялікага пашырэння, ён не змог карэнным чынам паўплываць на рэлігійную сітуацыю ў павеце. У гэты перыяд назіралася спроба пашырэння пракаталіцкіх настрояў шляхам адраджэння уніяцтва. Праваслаўная царква ў параўнанні з царскім перыядам страціла свой уплыў у дзяржаўных органах, але яе ўплыў на насельніцтва не зменшыўся. Нават хуткае пашырэнне сярод праваслаўнага насельніцтва пратэстантызму не змагло паўплываць на традыцыйную рэлігійную абстаноўку ў павеце.

Можна зрабіць выснову што рэлігійная свабода ў гэты перыяд была. Аб гэтым сведчыць нават той факт, што нават некаторыя новыя пратэстанцкія абшчыны ў гэты перыяд змаглі абзавесціся сваімі храмамі. А перашкоды, што існавалі, былі нічым у параўнанні з тым, што давялося перанесці хрысціянам у наступныя дзесяцігоддзі.

Спіс выкарыстаных крыніц

1.ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 1. Спр. 763.

2. ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 1. Спр. 680.

3.ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 1. Спр. 682.

4.ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 1. Спр. 733.

5.ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 1.. Спр. 834.

6.ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 1. Спр. 885.

7.ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 1. Спр. 2926.

8.ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 2. Спр. 954.

9.ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 2. Спр. 955

10. ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 2. Спр. 1199.

11.ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 2. Спр. 1200.

12.ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 2. Спр. 1201.

13.ДАБВ. Ф. 2059. Воп. 1. Спр. 2926..

14. ДАБВ. Ф. 2059. Воп. 1. Спр. 3089.

15. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Столінскага раёна. – Мн.: БЕЛТА, 2003.

16. Рэлігія і царква на Беларусі: Энц. даведнік: рэд. Пашкоў Г. П.і інш. – Мн.: БелЭнц., 2001.

17. Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т./ Беларуская энцыклапедыя. - Мн.: Бел. энц. імя П. Броўкі, 1993 – 1998.

18. JakimowiczR. Dawidgródek. Pińsk. 1939.

19. Mike Korżeniewicz. Chcialem żyć.-Canada.2002.

Дадаткі

Дадатак №1.

№	Назва прыхода	Лічба праваслаўных вернікаў на		Вернікі іншых канфесій на тэр. прыходаў на 1931/1934 гг.				Заўвагі
№	Назва прыхода	1925 г.	1931/ 1934 г.	каталікі	унія-ты	яўрэі	пра-тэстан-ты	Заўвагі
1.	Высоцк	3200	3647	71	—	1021	4	У апошніх 5 калонках дадзеныяпадаюццана 1931 г.
2.	Вайткевічы	—	2915	110	35	98	85
3.	Велунь	3166	3825	40	—	106	45
4.	Азёры	1400	2030	25	—	101	—
5.	Бухлічы	1200	1757	—	—	45	3
6.	Удрыцк	—	3068	101	—	61	43
7.	Церабяжоў	4400	4546	93	—	165	3
8.	Альманы	—	2086	—	—	19	—
9.	Струга	3500	2890	17	—	31	66
10.	Столін	5000	4879	1000	—	—	—
11.	Старое-Сяло	2225	2742	26	—	60	6
12.	Радчыцк	5900	6701	30	—	154	84
13.	Гарадная	3200	2842	16	407	700	35
14.	Дубай-Зарэчны	—	1995	37	—	67	3
15.	Белавуша	4300	4520	51	—	188	193
16.	Бярозава	4080	4415	—	—	—	—
17.	Дубянец	—	3457	50	—	18	45
18.	Давыд-Гарадок	9000	10052	148	3	7274	4	У апошніх 5 калонках дадзеныяпадаюццана 1934 г.
19.	Аздамічы	4700	4450	129	92	99	33
20.	Велямічы	3100	3222	35	127	87	106
21.	Плотніца	4900	5704	244	—	240	—
22.	Рубель	3636	3876	25	—	313	13
23.	Стахава	3100	2447	—	—	105	—
24.	Альшаны	3200	5751	94	—	115	175
25.	Лядзец	3900	4477	32	—	105	—

(—) – данныя невядомыя ці такой групы насельніцтва не пражывала на тэрыторыі павета.

(ДАБВ. Ф. 2059. Воп. 1. Спр. 2926.; ДАБВ. Ф. 2059. Воп. 1. Спр. 3089.)

Дадатак №2

Спіс праваслаўных святароў якія працавалі ў Столінскім павеце.

№ п/п	Прозвішча і імя	Пасада	Назва прыхода
1.	Шалковіч Міхаіл	Дэкан і настаяцель	Давід-Гарадок
2.	Радзялоўскі Леон	Дэкан і настаяцель	Столін
3.	Шыпрукевіч Грыгорый	настаяцель	Азёры
4.	Лобан Фоцій	настаяцель	Вайткевічы
5.	Радзялоўскі Юрый	настаяцель	Струга
6.	Крышчук Аляксей	настаяцель	Гарадная
7.	Радзялоўскі Мікалай	настаяцель	Удрыцк
8.	Стэцюк Фёдар	настаяцель	Велунь
9.	Розановіч Іван	настаяцель	Рубель
10.	Шпаковскі Іван	настаяцель	Дубянец
11.	Корзун Грыгорый	настаяцель	Лядзец
12.	Розановіч Пётр	настаяцель	Бярозава
13.	Мацкевіч Анатоль	настаяцель	Белавуша
14.	Шастаковіч Міхаіл	настаяцель	Старое-Сяло
15.	Мігай Мікалай	настаяцель	Аздамічы
16.	Юначкевіч Мікалай	настаяцель	Велямічы
17.	Кебец Грыгорый	настаяцель	Плотніца
18.	Каржэноўскі Сцяпан	настаяцель	Альшаны
19.	Рубановіч Вісарыён	настаяцель	Церабяжоў
20.	Шэмяціла Якуб	настаяцель	Радчыцк
21.	Перхаровіч Філарэт	настаяцель	Высоцк
22.	Вернікоўскі Уладзімір	настаяцель	Стахава
23.	Зубковіч Аляксандр	настаяцель	Дубай-Зарэчны
24.	Грабёнка Міхаіл	настаяцель	Бухлічы
25.	Кротас Еўсцігней	настаяцель	Альманы
26.	Райна Казьма	настаяцель	Давід-Гарадок

ДАБВ. Фонд 2003, Вопіс 2, Справа 955, Ліст 37.

Дадатак №3

Дадатак №4

[1]Mike Korżeniewicz. Chcialem żyć.-Canada.2002. str.31.

[2]ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 2. Спр. 955.

[3]ДАБВ. Ф. 2059. Воп. 1. Спр. 3089.

[4]ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 1. Спр. 680.

[5]ДАБВ. Ф. 2059. Воп. 1. Спр. 2926..

[6]ДАБВ. Ф. 2059. Воп. 1. Спр. 3089.

[7]ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 2. Спр. 1199.

[8]ДАБВ. Ф 2003. Воп. 2. Спр. 144

[9]ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 2. Спр. 1049.

[10]ДАБВ. Ф. 2003. Воп. 1. Спр. 2929.

Праваслаўная царква на Століншчыне ў 1920–1930-я гг. (стр. 4 из 4)