В А З О Р А Т И М А О Р И Ф И Ч У М Х У Р И И Т О Ч И К И Т О Н
У Н И В Е Р С И Т Е Т И Т Е Х Н И К И И Т О Ч И К И С Т О Н
Б А Н О М И А К А Д Е М И К М. О С И М И
КАФЕДРАИ ФИЗИКА
Лабораторияи механика, физикаи
малекулави ва термодинамики
ХИСОБОТИ
Кори лаборатории № 6
______________________________
______________________________
______________________________
Факултаи энергетики, курси II , гурухи "6547А" | |||
Ном, номи падар | Имзо | Таърих | |
Тахияи | Умаров Нозим Чамшедович | ||
Санчид | |||
Химояро кабул кард |
Максади кор: санчиши тачрибавии муодилаи асосии инамикаи харакати чархзани ва муайяан кардани моменти инерцияи чисмхои сахт.
Назарияи метод ва тафсири дастгох
Муодила асосии динамикаи харакати чархзании чисми сахт:
Шабехи муодилаи асосии динамикаи харакати пешрави:
харакати чархзанист. Дастгохи ба
(таввасути шарикоподшипгик) чарз зада метавонад. Ба милозо борхои якандозаи массаашон m1 чуфт-чуфт дар сасофаи якхелаи муайян аз мехваи чархзани чойги ркарда, моменти инерцияи раккосакро тагйир додан имконпазир аст (расми 1).
Ба дискхо як нуги расмони дар нуги дигараш платформа (сахн)-и массааш малум овезнбударо андармону печонида мешавад. Бо таъсироти платформа ва борчахои дар он чойгирмекардаи массаашон муайян 10 (расми 2) расмони печонида кушода ва таввасути кувваи тарангии расмон (Т) ба харакати чрхзании собитшитоб (ع = const) медарояд.
Дар втулка (гилофа)-и поёнии кафо (5) электромагнити тормодиихи махкам аст, ки хангоми ба он васл кардани шиддати электри бо ёрии муфта (пайвастгар)и фрикциони (таввасути моиш харакатовар ё аз харакат боздоранда) раккосак дар холати ороми нигох дошта ё рахо дода, имконияти ба харакат даровардани он фарохам оварда мешавад.
Дар асоси 2-и дастгох 7 шинонда шудаанд, ки бо ёрии онхо мавкейи шокули (вертикали)-и сутунпояро танзим додан имконпазир аст. Дар хамин асос барои чен ардани тули вакти афтиши платформаю борчахо миллисониясанчи 13 чойгир мебшад. Руяи пеши асос чузхои идоравии зеринро дарбар гирифтааст:
СЕТЬ – пахши ин клавиша (тугма) Баьди васли дастгох ба шабакаи шахри медарорад ва чарогакхои дадтчмкхои Фотоелектрирофурузон мегардонад .
СБРОС-пахши ин тугма ададхои индикатор (нишондиханда) –и миллисиониясанчро ба сифр (нуль) – х о Табдил медихад (агарто ин дам дар он ададхои дигар сабт ефта бошад).
ПУСК- тугмаи идораи электро-магнит, пахши он электро-магнитро рахо дода импулсе меангезад, ки ба андозагирии вакт ичозат мефармояду озод кардани тугма электромагнитро ба кор андохта, харакати раккосакро кат месозад.
Тамоми система, чи тавре ки зикр ёфт, бо тасироти кувваи тарангии расмон ба харакати чархзани медарояд ва моменти гардишовари он мувофики формулаи
M = T'ri(3)
ma = mg – T
ё худ T = m (g – a) (4)
Дар ин ифода (٨ - шитоби хаттии харакати пешравии платформаю борчахо мебошад, ки онро тавассути кимати баландии ёфтиш h ва тули вакти харакат дар он t муайян мекунад:
a = 2h / t2 (5)
Шитоби кунчии харакати чархзании раккосак عбо шитоби а таносуби содда дорад:
ع = а / ri (6)
Пас, моменти кувваи тарангии ресмон (мувофики конуни сейуми Нютон Т = Т будунашро ба ътибор мегирем) бо формулаи
мукаррар карда мешавад. Аз ин ифода бамеояд, ки массаи борчахои 10 ва рудиуси дискро тагёир дода, моменти кувваи гардишоварро дигар кардан икон дорад.
Агар моменти куввахои соиш Мс назар ба М хеле хуркд бошад (Мс «М), барои ба ин бовари хосил кардаг машки иловагии кои мазкурро ба чо овардан кифоя аст, муодилаи (1)-ро бо назардошти формулахои (5) – (7) ба намуди
|
Á = mr2i ( - 1) (8)
овардан душвор нест, Махз хамин формула барои муайян кардан моменти инерцияи раккосак мавриди истифода карор меёбад.
Тачрибаи кор
1. Борхои m1 – ро, агар онхо дар милахр чойгир бошанд, чудо карда як су гузоред.
2. Бо ёрии штангенциркул радиусхои дискхо r1 ва r2 - ро чен карда дар чадвали 1 ба кайд гиред.
ЧАДВАЛИ № I
(ri), м | (ri) | m, кг | Тули вакти афтиш | <t> c | <бt> c | a, m/c | ع род/с | М, H.M | Á кг.м2 | бÁ, кг.м2 | ||||
t1 | t2 | t3 | t4 | t5 | ||||||||||
(ri) | ||||||||||||||
(ri) |
3. Дастгохро ба шабакаи шахри васлу тугмаи СЕТЬ – ро пахш намоедва санчед, ки чарогакхои датчикхои фотоэлктри фурузон бошад.
4. Як нуги расмонро ба диски радиусаш хурд (r/1) андармон карда, нуги дигари платформа овезонбударо аз гаргараи 8 гузаронед ва руяи поёнии платформаро мувофики нишонаи танаи датчики фотоэлектри болои (2) чойгир созед.
5. Тугмаи ПУСК-ро рахо (озод) ва тугмаи СБРОС-ро пахш карда санчед, ки дар индикатори миллисоничсанч ададхои якхелаи сифр (нуль) пайдо шаванд ва система аз харакат бозмонд. Аз руйи шкалаи сутунпоя ва нишонаи кронштейнт 4 баландии платформа h – ро муайян карда дар чадвали 1 ба кайд гиред/
6. Тугмаи ПУСК – ро карда, аз руйи индикатори миллисониясанч баъди аз харакат бозмондаи плаформа тули вантро ва кайд гиред. Тачрибаро камаш 5 маротиба барои хамон як массаи платформа борчахо, ки чи кадар буданашроустод тавсия медихад, такроран гузаронед ва натичахоро дар чадвали 1 гирд оваред.
7. Кимати миёнаи вакти афтиш:
|
ва хатои хар як андозагирии ватро увофики фомулаи: