Шпаргалка по Химии 4 (стр. 21 из 23)
Бірақ, халық шаруашылығының түрлі салаларына өте көп зиян келтіретін электрхимиялық коррозия.
Электрохимиялық коррозия болу үшін электрхимиялық процесс өту керек; ондай процесс үшін екі электрод және электродтар батырылып түратын электролит болуы шарт.
Металл таза болса коррозияланбайды. Тіпті темір сияқты металдың өзі де таза болса таттанбайды. Бірақ техникада алынатын металдар еш уақыт таза болмайды, оларда аралас көбіне басқа металдар қоспалары болады, міне, осыдан коррозияға қолайлы жағдай туады.
Металдардағы қоспалардың коррозияға қолайлы жағдайды қалай туғызатындығын түсіну үшін, әр түрлі екі металл біріне-бірі жанасқан күйде ылғал ауада түрса не
болатындығын қаралық.
Мысал үшін алюминийден жасалған екі қалақша біріктіру үшін мыс шегемен екі жағынан қағылған болсын
Металдар өзінщ сыртына млғал
14.8.-Сурет. Металл адсорбциялайды, сондықтан олардьщ
коррозиясьшың сырты судың жүқа қабыршағымен
сүл асы қапталады, ауадан көшкен көмір
Кремний қышқылы, кремний вольфрам қышқылына айналғанда, комплекстің ішкі сферасындағы оттектің орнына, екі вольфрам қышқылының (H2W207) алты қалдығы W2072~ түрады.
H8[Si06HH8[Si(W207)6]
Басқа гетерополиқышқылдар да сол сияқты
Н3В03ЗН2СМ Н9[ВОб]Н9[В(\Ү207)б]->НзВОз12\ҮОзЗН20 боро-
вольфрам қышқылы, Н5Р05 Н20->Н7[Р06]; H7[P(W207)6H
Н5РО512\ҮОз Н20 фосфоровольфрам қышқылы.
Сонымен, оттекті қышқылдардың қүрамындағы оттек ионының орнына басқа қышқылдардың қалдығы түрғаннан түзілген комплексті қышқыл, гетерополиқышқыл болады.
Изополиқышқылдар. Оттекті қышқылдың қүрамындағы оттек ионының орнына сол қышқылдың өз анионы түрғаннан түзілген комплексті қышқыл изополиқышқылдеп аталады. Мысалы:
H2S04-^H2S207 H2Cr04->H2Cr207 H2W04^H2W207
85Сұрақ. Марганец топшасы элементтерінің жалпы сипаттамасы,олардың алынуы,физикалық және химиялық қасиеттері,қолданылуы Менделеевтің периодтық жүйесінің VII-B тобының элементтерін марганец топшасы дейді.
Марганец топшасына марганец, технеций және рений жатады, бүлардың жалпы сипаттамасы 21.2. кестеде келтірілген.
21.2.-Кесте
МпС14 түрақсыз болғандықтан оңай айырылады (молекула ішіндегі тотығу-тотықсыздану)
МпС14 = МпСІ4+С12Т
Ренийде бірнеше қосылыс бар:
ReF2, ReF4, ReCl5, ReCl6
Сутекпен бүл металдар реакцияласпағанымен оны өз ішінде ерітеді.
Азот пен жоғары температурада (1200°С) қүрамы әр түрлі нитридтер түзеді.Mn5N2, Mn3N2, Mn2N, Mn4N. Осылардан басқа аралық қосылыстары да болуы мүмкін. Марганец нитридтері - қатты, химиялық түрақты заттар. Марганецті болаттардың беріктігін арттыруда бүл нитридтердің мәні зор. Марганец нитридтері түзілуде d-қатпарындагы электрондар үлкен роль атқарады. Олардың кейбіреулері, мысалы, Mn4Nферромагниттік қасиеті бар, әрі электр өткізгіш. Ренийде - Re2Nнитриді белгілі.
Коміртек пен марганец балқыған күйінде реакцияласады, одан -Мп4С, МпзСб, Мп3С, МП5С2, Мп5С2 сияқты қосылыстар түзіледі. Олардың қүрылымы хромның темірдің карбидтері сияқты. Жақсы зерттелгені Мп3С, цементит (Fe3C) сияқты, ромбалық торлы, аса қатты зат, болатқа марганец араластырганда қаттылыгын арттырады.
Кремний мен марганец — Mn3Si, Mn5Si3, MnSi, MnSi2, рений Re2Si, ReSi, ReSi2, Re5Si3 силицидтер түзеді. Силицидтер металдар сияқты электрөткізгіштер.
Бор мен марганец - МщВ, Мп2В, МпВ, Мп3В4 сияқты боридтер түзеді. Бүл боридтер химиялық активті заттар, қышқылдармен, ыстық сумен де айырылады.
Күкіртпен марганец екі сульфид - MnS, MnS2 түзеді. Химиялық активті заттар, MnS2 жаратылыста минералдар қүрамында кездеседі. Екеуі де қыздырса ауада жана бастайды, қышқылдар әрекетінен айрылғыш. Болаттар металлургиясында үлкен мәні бар қосылыстар.
Ренийдің деReS2, Re2S7 сияқты сульфидтері бар. Фосформен марганец МП5Р2, Мп3Р, МпР2, МпР, рений - ReP3, ReP2, ReP, Re2P фосфоридтерін түзеді.
Сумен тек үнтақ түріндегі марганец, қыздырған кезде реакцияласып сутекті бөліп шыгарады.
21.6. Марганец. Марганец табигатта пиролюзит МпОг, гаусманит Мп304, браунит Мп203, марганец шпаты МпС03, родонит MnSi03, марганец жылтыры MnS және т.б. қүрамы күрделі минералдар түрінде кездеседі.
Ni (II) катиондық комплекстері — акво және аминокомплекстер барлығы да түрақты келеді.
Аквакомплекстері және кристаллогидраттары шымқай жасыл түсті болады. Мысалы, №Г2 6Н20, Ni(N03)2 6Н20, NiC03 6Н20 т.т.
Аммиакаттар көк түсті болып, оңай түзіледі, мысалы, қаттыNiCl2 газ түріндегі аммиакпен реакцияласады:
NiCl2 + 6NH3 = [Ni(NH3)6]Cl2
Аммоний түздары бар жерде осы аммиакат түзетіндіктен Ni(OH)2 еріп кетеді:
Ni(OH)2 + 6NH3= [Ni(NH3)6](OH)2
Ni (II) аниондық комплекстерінен түрақтырағы сары түсті [Ni(CN)4]2" оны алу үшін Ni(II) қосылыстарына негіздік цианидтермен әрекет етеді:
NiS04+2KCN=Ni(CN)24+ K2S04 Ni(CN)2+2KCN= K2[Ni(CN)4]
82сұрақПлатиналықметалдардыңжалпысипаттамасы. Периодтықжүйеніңбесіншіжәнеалтыншыпериодтарыныңжүпқатарынантаққатарынакөшердегі, VIII-(не VIII-B) топта орналастырылған аралық элементтерді (рет нөмірі 44-46 және 76-78) платиналықметалдардепатайды. Олардыңжалпысипаттамасы 22.2.-кестедекелтірілген.
Ретнөмірітақэлементтердетүрақтыизотоптараз: родийда — біреу, иридийда — екеу. Рет нөмірі жүп элементтерде изотоптар көп: рутений мен осмийда — жетіден, палладий мен платинада — алтыдан. Бүл элементтердің радиоактив изотоптары өте көп.
22.2.-кестеге қарасақ, бүл элементтердіңd-қатпарының электрондары толуға жақын. Платиналық металдардың, сол VTH-топтағыFe, Co, Ni ден бір айырмашылығы, бүларда электрон қонбаған, бос түрған 4f және 5f қатпары бар, осы элементтердің химиялық қасиеттеріне ерекшелік береді. Бүл металдар жай қосылыстардан басқа комплексті қосылыстар түзуге өте бейім.
Платиналық металдардың аллотропиялық түрлері көп, өздері таза күйінде пластикалық қасиеті мол, берік металдар.
Платиналық металдардың химиялық белсенділігі нашар болады. Оттек, галогендер, басқа да тотықтырғыштар күшті қыздырған кезде ғана эсер етеді. Бүлардың ең белсендісі осмий, сонан соң рутений, ал белсенділігі нашары иридий мен платина.
98. 2H2S + 3O2 
3H2O + 2SO2
2H2S + O2 2H2O + 2S
100. Мышьяк топшасы элементтерінің жалпы сипаттамасы. Қасиеттері, олардың қолдануы.
Мышьяк топшасы. 5-негізгі топтың ішіндегі мышьяк, сурьма, висмут-3 элементті мышьяк топшасы дейміз, бұлардың жалпы қасиеттері азот, фосфорға ұқсас болғанымен олардан өзгешелігі де бар, оның себебі бұлар үлкен периодтың элементтері, бұлардың барлығында, анау екеуіндей емес, электрондық құрылымында d- электрондар бар.
мышьяк топшасының элементтреінің дербес күйде металдық түрі болады, жылуды, электрді жақсы өткізеді, өйткенімен морт, нәзік, сондықтан ұнтақтау оңай. Активтік қатарында сутек пен мыстың арасынан орын алады. үшеуінің де ерімтал қосылыстары улы
заттар.
мышьяк жаратылыста кейде ғана бос күйде, көбінесе күкіртпен немесе металдармен қосылып кездеседі. мышьякты көбіне мышьякты колчеданнан FeAsS алады, колчеданды қыздырғында ол айырылып FeAsS=FeS+ As мышьяк ұшқыш болғандықтан оны буын салқындатып жинап алып, тағы тазалау үшін рафинациялайды.
Мышьяктың аллотропиясы. жаңағы ацтқан әдіспен шығатын кристалдық мышьяк, қара сұр түсті, металл сияқты жылтыр, меншікті салмағы 5,73 және мышьякты сутекті айырғанда бөлініп шығатын аморфты қара мышьяк бар. мышьяк суда ерімейді, ауада өте баяу, ал қыздырса өте тез тотығып димышьяк триоксидке As2O3 айналады, осы сияқты қыздырғанда басқа да көп элементпен қосылып, қосылыстарында 3 және 5 валенттік көрсетеді.
мышьяктың өзі де қосылыстары да күшті у. мышьяк жеке күйінде көп қолданылмайды. кейбір құймаларға- оларға қаттылық және коррозияға тұрақтылық қасиет беру үшін қосылады. мышьяктың қосылыстары тірі организмге физиологиялық күшті әсер ететіндіктен оларды көп пайдаланады. мысалы, медицинад көп заманнан бері дәрі есебінде тұтынылады, ауыл шаруашылығында зиянды жәндіктерді қыру үшін қолданылады.