Коррупция 7 (стр. 15 из 18)
Енді тайпа тілдерінің халық тобы тіліне айналу уақытына қарай көптеген тілдік семьялар, яғни ортақ түбірге саятын грамматикалық құрылыс пен негізгі сөздік қоры бар тіл семьялары қалыптасқан да еді. Тіл семьялары қалыптасуының басы мен жолдары туралы меселе жөнінде таластар бар. С. П. Толстов, совет тіл маманы Д. Б. Бубрихтың гипотезасын дамыта отырыл, алғашқы тұрмыстың тіл үздіксіз дейтін қағиданы ұсынды. Оның пікірі бойынше, адамзат әуел баста рулың қауым шектерінде бірі екіншісіне бірте-бірте өткен толып жатқан рулық, тілдерде сөйледі, бірақ кейінгі палеолиттің ақырында-ақ, мезолиттін, басында неғұрлым ірі топтарға — тілдік семьяларға ұжымдасып шыңдалып құрыла бастады. Алайда, совет және шетел мамандарының көпшілігі тілдік семьялардың құрылуы, негізінен алғанда, алғашқы тұрмыстың қоғамның ыдырау дәуірінде болды және ол үшін тән болып келетін халықтың жаппай орын ауыстыру және әраласу процестерімен байланысты еді, деп санайды. Бұл процестер, бір жағынан, олар алмасып орнәласқанда, кейбір ірі тайпалар (тіл негіздер, немесе арғы тілдер) тілінің дифференциясына, екінші жағынан, одан арғы жерде тіл негіздердің жаңадан бөлінуіне бастау берген тайпа тілдерінің толық емес ассимиляциясына әкеп соқты. Айтпақшы, бүл көзқарастар бірін-бірі жоққа шығармайды, Тілдік семьялардың құрылуы әуел басқы мэйкумендердің ұлғаюы кезінде туып, алғашқы тұрмыстың қоғамның ыдырауы мен таптық қоғамның құрылуының қауырт дәуірінде тездей алатын еді.
9-10-тақырып
Таптық формациялардағы алғашқы тұрмыстық қауымдардың тағдыры
Қарастырылатын мәселелер:
1. Таптық қоғамдардағы алғашқы қауымдық құрлыс-тың қалдықтары.
2. Таптық қоғамдардың топқа дейінгі перифериясы.
3. Ең жаңа замандағы артта қалған халықтардың дамуы.
Пайдаланатын әдебиеттер:
1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г.
2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г.
3. Кнышенко Ю.П. История первобытного общества. Издательство
Ростовского университета. Ростов на Дону 1973.
4. История первобытного общества. Общие вопросы. Проблемы антропогенеза. М. 1983.
5. История первобытного общества. Эпоха первобытной родовой общины. М. 1985 г.
6. История первобытного общества. Эпоха классообразования. Рагинский Я.Я. Антропогенеза. М.1996 г.
Таптық қоғамдар бұдан 5 мын жылдан астам бұрын қалыптаса бастады. IV мың жылдықтың аяғында мемлекеттер Нил аңғарында және Месопотамияда, III мың жылдықтың орта шенінде — Инда бассейнінде, ІІ мың жылдықта — Эгей теңізі бассейнінде, Кіші Азияда, Финикияда, Оңтүстікі Аравияда, Хуанхэ бассейнійде, б. э.-ға дейін I мың жылдықта және б. э.-дың I мың жылдығында Көне Дүние мен Орталық Американың территориясының үлкен бөлігінде мемлекет туды.
Бүкіл дүние жүзілік тарихи процесті дәуірлеу тұрғысынан алсақ, ең көне мемлекеттердің пайда болуының өзі-ақ алғашқы тұрмыстық тарихтың ақыры мен таптың қоғам тарихының басы деген сөз еді. Мәселен, Кене Египет мемлекетінің шығуы, египеттіктердің тек өзінің тарихында ғана емес, сондай-ақ қандай да болсын таптық цизилизацияның ықпалына ұшыраған олардың толып жатқан кершілерінің тарихинда да шешуші фактор болды ғой. Бірақ, әрине, алғашқы тұрмыстық қауымдық қатынастар әлі де болса түгелдей ыдырап кете бермеді. Біріншіден, олардың қалдықтары таптық, қоғамдардың өзінде ұзақ сақталды егізінен алғанда рулық құрылыстың ыдырау дәуірінің институттары); екіншіден, әрі одан да гөрі маңыздырақ, олар таптық қоғамның бірте-бірте тарыла түскен шетшітерінде тұрған тайпаларда үстемдік ете беді.
Алғашқы тұрмыстың қауымдық қатынастардың калдықтары ертедегі таптық қоғамдарда бәрінен кұштірек көрінгені өзінен-өзі түсінікті. Бұл ең көне ертедегі қул иеленушілік мемлекетке де, сондай-ақ кейінгі турған ертедегі феодалдық мемлекетке тиісті жағдай еді. Булардың барлығына көршілік қауымдарды — отырықшыларда жерлік және жерлік-сулық, көшпелі-малшыларда ауылдық қауымдарды сақтау тән болды.
Сондай-ақ оларға ңулдық немесе шаруа еңбегін қанаудың тұрпайы, жартылай патриархалдық формасы да төн болып келе. Маңдай алды антик қоғамдардан айырмасы сол, көне шығыс құл иеленушілік қоғамның өзгешелігі қауымдьщқменшіктің біршама тұрақтығы мен құл иеленудің жетілмегендігі еді, бұл тіпті ерекше соған тән, кейде «ази-аттық» дейтің өндіріс туралы таластың туына акеп соқты. Феодалдық дәуірде «жаба-йылық» жауап алулармен жандана тускен көршілік қауым белгілі бір түрде дамудың сан алуан кезеңдерінде кідірістеді, кейде мәселен, Россияда капитализм дәуіріне дейін өмір сүрді. Құл иеленушілік те, феодалдықта қоғамда шағын семья мен үлкен семья да ұзақ сақталды таптық ортада оның өмір суруінің маңдай алды үлгісі көне римдік болып келеді. Патриархалдық рулык байланьістардың қалдық формасы үлкен семьяның сегментациясы нәтижесінде тұған жеке көршілік қауымның ішінде белініп шыққан патронимия болды. Көптеген халықтарда (армяндарда, грузиндерде, молдаваңдарде, украиндықтарда, болгарларда, арабтарда және басқаларда) патрономия кейінгі орта ғасырларға дейін, ал сарқыншаңтарда — капиталистік дәуірде де болып келді.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
“Сырдария” университеті
“Филология-тарих” факультеті
“ Тарих ” кафедрасы
“Алғашқы қауымдық құрылыс” пәні бойынша ,Тарих
мамандықтарының студенттері үшін
Семинар сабақтарының жоспары.
Жетісай-2005 ж
Семинар сабақтарының жоспары.
| № | Сабақтың тақырыбы | Әдебиеттер |
| 1 | Жекеменшіктің пайда болуы. 1. Меншік түрлері. 2. Мүліктік және әлеуметтік жіктелістер. 3. Патриархалды ру мен патрономияның ыдырауы. 4. Тайпалар мен тпйпа одақтар. 5. Байлар мен байлық ұғымдар. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990г. 3. История первобытного общества. Эпоха классообразования. Рагинский Я.Я. Антропогенеза. М.1996 г. 4. Всемирная история в 24-х томах, Век железа/А.Н.Бадак и др.. Минск, М.,2000 5. Майкл Кремо, Ричард Томпсон. Неизвестная история человечества. М.,1999 |
| 2 | Рухани мәдениет. 1. Тілдік топтардың құрылуы. 2. Алғашқы қауымдық құрылыстың кеінгі кезеңдерге дейін сақталған беогілер. 3. Алғашқы қауымдық құрылыстың сарқыншақтары 4. Алғашқы қауымдық құрылыстың ыдырау сатысындағы мәдени жетістіктері. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990г. 3. История первобытного общества. Эпоха классообразования. Рагинский Я.Я. Антропогенеза. М.1996 г. 4. Всемирная история в 24-х томах, Век железа/А.Н.Бадак и др.. Минск, М.,2000 5. Майкл Кремо, Ричард Томпсон. Неизвестная история человечества. М.,1999 |
| 3 | Ғылыми білім негіздерінің қалыптасуы. 1. Халық емшілері. 2. Үңгірдегі суреттер, жартастағы бейнелер. 3. Таңбалар мен әріптердің пайда болуы. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990г. 3. История первобытного общества. Эпоха классообразования. Рагинский Я.Я. Антропогенеза. М.1996 г. 4. Всемирная история в 24-х томах, Век железа/А.Н.Бадак и др.. Минск, М.,2000 5. Майкл Кремо, Ричард Томпсон. Неизвестная история человечества. М.,1999 |
| 4 | Дүние танымдық көзқарас. 1. Салярлық сенімдер. 2. Астралды сенімдер. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г. 3. Кнышенко Ю.П. История первобытного общества. Издательство 4. Ростовского университета. Ростов на Дону 1973. 5. История первобытного общества. Общие вопросы. Проблемы антропогенеза. М. 1983. 6. История первобытного общества. Эпоха первобытной родовой общины. М. 1985 г. 4. классообразования. Рагинский Я.Я. Антропогенеза. М.1996 г. |
| 5 | Діни түсініктерінің дамуы. 1. Татемизм. 2. Фитишизм . 3. Анимизм. 4. Магия. |
Пайдаланған әдебиеттер: