7-8 - тақырып
Адам қоғамының шығуы
Қарастырылатын мәселелер:
1. Алғашқы тұрмытсық адамдар тобының дамуындағы аң аулаудың ролі.
2. Зоология индивидуализмді ысыру және алғашқы тұрмыстық колективизмнің қалыптасуы.
3. Алға тұрмыстың тобындағы жыныстық қатынастар.
4. Қандас туыстық семья туралы мәселе.
Пайдаланатын әдебиеттер:
1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г.
2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г.
3. Семенов Ю.И. Как возникло человечество. М. 1966 г.
4. Энгельс Ф. Происхождение семьи, частной собственности и государства. К. Маркс, Ф. Энгельс. Сочинение том 20
5. Энгельс Ф. Роль труда в процессе превращения обезьяны в человека. К. Маркс, Ф. Энгельс. Сочинение том 20
Алғашқы турмыстық адам қоғамын тарихи реконструкциялау, сірә, алғашқы тұрмыс тарихының ең күрделі проблемасы болып табылады. Қандай да болсын тура параллель жоқ болғандықтан, ол жөнінде тек жанама деректердің негізінде ғана пайымдауға болады. Бұл, біздің деректеріміз, бір жағынан, маймылдардағы табындық қарымқатынастар, екінші жағынан, археология мен антропологияның кейбір фактілері, сондай-аң азды-көпті ықтималдық үлесімен адамзаттық өте ертедегі, рулык күйге дейінгі сарқыншақтары ретінде қарала алатын этнография фактірлері. Осы деректердің барлығын салыстырып және талдау сол заманнын қоғамдық тіршілігі туралы көп жағынан гипотездік ұғым болғанымен, жалпы ұғым жасауға мумкіндік береді, бірақ толып жатқан анық емес таза логикалык болжауларға даулы. болжамдарға, әрине, орын қалады.
Л. Г. Морган өзінің «Көне қоғамында» некелік жыныстың қатынастардың алғышқы (ең көне) формасы қандас-туыстың семья, дейтін болды деген жобаны ұсынды. Морган қандас-туыстың семьяда некелік ортақтың тек бір ғана ұрпақты барлық туыстарды екі-үш аталық т. б. бақырларды және қандастар, олардың туыстарының бүкіл ұрпағын қамтыды, деп санайды. Түрлі ұрпақтардың арасындағы некелік қатынасқа жол берілмеді. Бұл гипотезаны ұсына отырып, Морган этнографтар Полинезийдағы Гавай аралдары халықтарынан тапқан малайя, немесе гавай туыстық жүйесі рейтіннің анализіне сүйенді. Туысқандықтың бұл системесында анасы мен әкесі тек өзінің балаларын ғана емес, соңдай-ақ өзінің барлық бауыры мен қарындастарының балаларын өз балам деп атайтынын, ал балалар өз кезегінде тек өзінің туған ата-аналарын ғана емес, сондай-ак барлық өздерінің қарындастары мен бауырлары ата-аналарымыз деп атайтын фактілеріне сүйеніп, ол некелерді реттеп отырудың ең көне формасы, таяудағы еткен шақта әлі гавайлықтарда сақталып отырғандай, қандас-туысқандық семья болды, деп қорытынды жасайды.
9-тақырып
Ойлау мен сөздің шығуы
Қарастырылатын мәселелер:
1. Адам ретінде қалыптасып келе жатқандардың түпкі қауымы.
2. Қалыптасып келе жатқан адам қоғамының бастапқы және соңғы кезеңдері.
3. Ойлаудың, сөйлеудің және идеологиялық ұғымдардың пайда болуы және дамуы.
Пайдаланатын әдебиеттер:
1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г.
2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г.
3. Алексеев В.П. В поисках предков. Антропология и история. М. 1972 г. Столяр А.Д. Происхождение изобразительного исскуства. М., 1968 г.
4. Всемирная история в 24-х томах. Век железа.А.Н.Бадак и др. Минск ,М.,2000
Ойлау мен сөздің шығуы алғашкы тұрмыстық қоғам тарихында аса күрделі проблема болып табылады, мұны шешудін, қиындығы осы процестің негізгі кезеңдерін көрсетіп беретін біздің қолымызда тура емес, тек жанама деректердің болуы қиындата түседі.
Ойлау мен сөздің дамуының ең көне сатыларының шығуы мен реконструкциясын анықтау үшін, негізгі төркіндер бірнешеу. Ең алдымен бұл — салыстырма психология, салыстырма физиология мен тілі білімі, сондақ-ақ этнография мен археология. Бірақ бұл мәселелерді шешу үшін антропогенез процесіндегі сөзбен ойлаудың материалдыіқ аппараты төменгі жақ сүйектің, мидың т.б. дамуы туралы деректері бер антропология аса маңызды материалдар береді. Антропогенездің еңбек теориясы тұрғысынан алып, осы матерналдардың барлығын комплексті қарастыру ғана адамның ойлауы мен сөз функциясының дамуы тарихында негізгі кезеңдерді белгілеп алуға комектеседі.
Ойлау мен сөз адамның қалыптасу процесі еңбек қызметінің шығуы мен даму процесі, өндірістік даму процесі бір процестін екі жағы екені мүлде айқын дүние. Сондықтан да ең көне адамзат тарихында ой бұрын шыққан ба, оны білдіретін сөз бе, деген сұрақ беру дұрыс болмас еді.
10-тақырып
Антропогенез процесінің аяқталуы.
Қарастырылатын мәселелер:
1. Алғашқы рулық қауымның пайда болуы.
2. Кейінгі палеонтроптардың түпкі қауымындағы жыныстар арасындағы қарым-қатынас.
Пайдаланатын әдебиеттер:
1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая
2. школа 1982 г.
3. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г.
4. Семенов Ю.И. Как возникло человечество. М. 1966 г.
5. Алексеев В.П. От животых к человеку. М. 1969 г.
6. Алексеев В.П. В поисках предков. Антропология и история. М. 1972 г.
7. Энгельс Ф. Происхождение семьи, частной собственности и государства. К. Маркс, Ф. Энгельс. Сочинение том 20
Ерте және орта плейфстоцен бойында гоминид семьялығының эволюциясы адамның осы заманғы түрінің пайда болуы үшін қолайлы алғы шарттар жасады. Шынында да Homo тегінің көне заманғы өкілі – неандертальдық адамның интенсивті еңбек үкметі үшін барлық қажетті органдарды – үлкен миы, тік жағдайда жүргендегі, орнықты жүріс-тұрысы туралы айтпағанның өзінде оңтайлы қолы болған іспетті еді. Бірақ жоғарыда аталып өткендей, оның ми құрылысы көптеген тұрпайы белгілерінің болуымен сипатталатын, ал қолының оңтайлылығы шеші болатын, бұл ойлау мен сөзді дамуы басқа неандертальдық адамның формологиялық ерекшеліктері, атап айтқанда оның құрылысы, өзінің агресивтігімен тежеулі басқаратын миы орталықтарының шамалы дамуы арқасында коллективтін қоғамдық тіршілігі жағдайларына, оның жеткілікті бейімделген тіршілік иесі екендігін делелдейді. Неандертальдың бас миы қабығы қызметіндегі қозу тежеуден айтарлықтай басым болатын, бұл неандертальдық табында ашыңған қатты ашу тудырып ауыр, кейде мүмкін өлім-жітіммен тынатын соқтығысуларға жиі әкеп соғатын.
Адамның осы заманғы түрлерінің пай-да болуы ерте палеолиттен кейінгі палеолитке көшу кезіндегі өндірігіш күштердің дамуындағы қуатты секіріспен тығыз байланысты. Бұл секіріс сонымен бір мезетте биологиялық эволюцияның аяқталу процесінің салдары да, сондай-ақ оның аса маңызды шарты, оның өзінше бір кажетті қоректік ортасы да болып табылды.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
“Сырдария” университеті
“Филология-тарих” факультеті
“ Тарих ” кафедрасы
“Алғашқы қауымдық құрылыс” пәні бойынша ,Тарих
мамандықтарының студенттері үшін
Семинар сабақтарының жоспары.
Жетісай-2005 ж.
№ | Сабақтың тақырыбы | Әдебиеттер |
1 | Кіріспе. 1. Алғашқы тұрмыс тарихиграфиясы . 2. Алғашқы тұрмыс тарихы ғылымының шығуы. 3. Алғашқы тұрмыс тарихының дерек-төркіндері. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г. 3. Кнышенко Ю.П. История первобытного общества. Издательство Ростовского университета. Ростов на Дону 1973. 4. История первобытного общества. Общие вопросы. Проблемы антропогенеза. М. 1983. 5. История первобытного общества. Эпоха первобытной родовой общины. М. 1985 г. 6. История первобытного общества. Эпоха классообразования. Рагинский Я.Я. Антропогенеза. М.1996 г. |
2 | Алғашқы қауымдық тарихтың хронологиясы мен дәуірленуі. 1. Төменгі палеолит. 2. Орта палеолит. 3. Жоғарғы палеолит. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г. 3. Энгельс Ф. Роль труда в процессе превращения обезьяны в человека. К. Маркс, Ф. Энгельс. Сочинение том 20 4. Бромлей Ю.В. Этнос и этнография .М., 1973 |
3 | Адамзат қоғамының қалыптасуы. 1. Ф.Энгелс маймылдың адамға айкалу процессіндегі еңбектің ролі. 2. Ф.Энгелстің семьяның жекеменшіктің жәнемемлекттің шығуы. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г. 3. Нестух М.Ф. Примотология и антропогенез. М. 1960 г. 4. Семенов Ю.И. Как возникло человечество. М. 1966 г. 5. Алексеев В.П. От животых к человеку. М. 1969 г. 6. Энгельс Ф. Роль труда в процессе превращения обезьяны в человека. К. Маркс, Ф. Энгельс. Сочинение том 20. |
4 | Адамзат қоғамының қалыптасуы. 1. Алғашқы қауымдық құрылыс тарихының археологиялық деректері. 2. Ежелгі гоминидтер және олардың еңбек құралдары мен тіршілігі. 3. Адамзат қоғамы қалыптасуының теориялық мәселелері. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г. 3. Нестух М.Ф. Примотология и антропогенез. М. 1960 г. 4. Семенов Ю.И. Как возникло человечество. М. 1966 г. 5. Алексеев В.П. От животых к человеку. М. 1969 г. 6. Энгельс Ф. Роль труда в процессе превращения обезьяны в человека. К. Маркс, Ф. Энгельс. Сочинение том 20. |
5 | Адамзат қоғамының қалыптасуы. 1. Ойлау мен сөйлеудің шығуы. 2. Антропогенез процес сіні аяқталуы. 3. Адамның осы заманғы түрінің қалыптасуы. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г. 3. Алексеев В.П. В поисках предков. Антропология и история. М. 1972 г. Столяр А.Д. Происхождение изобразительного исскуства. М., 1968 г. 4. Всемирная история в 24-х томах. Век железа.А.Н.Бадак и др. Минск ,М.,2000 |
Пайдаланған әдебиеттер: