Г.П., г.Гомель /5; 44/
Здесь приведен типичной пример правки-сокращения. Но, на наш взгляд, он не очень удачный, потому что теряется основная эмоциональность, теряется экспрессия текста. Сокращенный материал не так ярко передает ощущения и чувства женщины, которая дает совет девушке, оказавшейся в подобной ситуации – с пьющим родственником рядом. В первоначальном варианте текст передает все эмоции в динамике и воздействует на читателя, а во втором, опубликованном, является лишь информацией. Хотя, касательно логической организации текста, второе письмо довольно четко и понятно сформулировано, каждая фраза теперь несет большую смысловую нагрузку.
Когда связь между смысловыми звеньями текста необходима, сокращение его крупными частями невозможно. В этом случае прибегают к сокращениям внутритекстовым, связанным с более глубоким вмешательством в текст. Сокращения, обусловленные литературными качествами произведения, следует рассматривать уже как правку-обработку.
4.3 Правка-обработка
Обработка – самый распространённый вид правки. Её задача – подготовка к публикации окончательного варианта текста, в котором полностью учтены результаты редакторского анализа. Цель обработки – литературная отделка текста, совершенствование его формы, уточнение идеи автора, его замысла. По своему характеру изменения, вносимые при этом в текст, разнообразны: сокращения, дописывание отдельных фрагментов, замена слов и оборотов речи, изменение синтаксических структур, совершенствование композиции. Особенности авторской манеры изложения, его стиль правка-обработка изменять не должна. Приведем пример правки-обработки.
Начальный вариант
Французскія канікулы
Для маёй аднакласніцы Таццяны Семашкевіч мінулае лета запомнілася як адно з самых шчаслівых. Яна перамагла у рэспубліканскай алімпіядзе па французскай мове і атрымала магчымасць наведаць Францыю.
– Лінгвістычны цэнтр, дзе я жыла і вчылася, знаходзяцца ў гарадку Труасі ў правінцыі Шампань. Адтуль да сталіцы амаль 110 км. Давялося 3 разы пабываць у Парыжы. Наведала Дйснэйлэнд і парк "Астэрыкс". Ездзіла ў горад Эпернай, дзе знаходзіцца знакаміты дом шампанскага "Мерсье". Была і ў Рэймасе, бачыла сабор, у якім каранавалі ўсіх французскіх каралёў. Дарэчы, вітражы ў соборы рабіў наш зямляк Марк Шагал.
– Твае ўражанні ад сталіцы Францыі?
– Аб Парыжы – незабыўныя ўспаміны! Глядзела на яго з вышыні Эйфелевай вежы і не магла паверыць, што мая мара здзейснілася. Падчас экскурсій наведала Нотр Дам, Сарбону, Мулен Руж, Трыўмфальную арку, Елісейскія палі і многае іншае. На жаль, Луур бачыла толькі звонку.
– Парыж – гэта казка, але галоўнай мэтай тваёй паездкі была вучоба. Удалося ўдасканаліць веды па французскай мове?
– Мовай займалася тры гадзіны ў дзень. Выкладалі студэнты. Пасля абеду можна было заняцца любым відам спорту альбо паглядзець французскі фільм. Па вечарах праводзіліся дыскатэкі. У Лінгвістычным цэнтры сабраліся дзеці з розных краін – ад Паўднева-Афрыканскай рэспублікі да ЗША. Было цікава пагаварыць з прадстаўнікамі іншых культур. Цяпер у мяне шмат сяброў па ўсім свеце.
Гутарыла Вікторыя Дубаневіч /3; 10/
Текст после правки-обработки
Французскія канікулы
Для маёй аднакласніцы Таццяны Семашкевіч мінулае лета было адным з самых вяселых і цікавых. Яна перамагла у рэспубліканскай алімпіядзе па французскай мове і атрымала магчымасць наведаць Францыю.
– Лінгвістычны цэнтр, дзе я жыла і вчылася, знаходзіцца ў гарадку Труасі, што ў правінцыі Шампань. Гэта 110 кіламетраў ад Парыжу, дзе мне, дарэчы, давялося пабываць тры разы. Падчас сваёй паездкі ў Францыю я пабывала Дыснэйлэндзе і парку "Астэрыкс", ездзіла ў горад Эпернай, дзе знаходзіцца знакаміты дом шампанскага "Мерсье", была ў Рэймасе, бачыла сабор, у якім каранавалі ўсіх французскіх каралёў. Дарэчы, вітражы ў саборы рабіў наш зямляк – віцяблянін Марк Шагал!
– Таня, якія у цябе ўражанні ад сталіцы Францыі?
– Безумоўна, аб Парыжы ўспаміны незабыўныя! Я глядзела на яго з вышыні Эйфелевай вежы і не магла паверыць, што мая мара здзейснілася! Падчас экскурсій наведала Нотр Дам дэ Пары, Сарбону, Мулен Руж, пабачыла Трыўмфальную арку, Елісейскія палі і многае іншае.
– Парыж – гэта казка, але галоўнай мэтай тваёй паездкі была вучоба. Ці ўдалося табе яшчэ больш ўдасканаліць веды па французскай мове?
– Так. Мовай займалася тры гадзіны ў дзень. Нам яе выкладалі студэнты. Пасля абеду быў вольны час: займаліся спортам, глядзелт французскія фільмы, увечары для нас праводзіліся дыскатэкі. У Лінгвістычным цэнтры арганізатары сабралі падлеткаў з розных краін – ад Паўднева-Афрыканскай рэспублікі да Злучаных штатаў Амерыкі. Мне вельмі цікава было пагаварыць з прадстаўнікамі іншых культур. І яшчэ. Дзякуючы гэтай паездцы, я цяпер маю шмат сяброў па ўсім свеце.
Гутарыла Вікторыя Дубаневіч
В приведенном примере статьи молодой журналистки, ученицы клуба юных журналистов "Маладзік" Центра творчества детей и молодежи г.Молодечно есть определенные неточности в употреблении слов и словосочетаний, в порядке предложений, в логическом построении сложных синтаксических целых. Это объясняется тем, что девушка еще учится в школе и не имеет специального журналистского или филологического образования. Поэтому редактор применил правку-обработку. Можно констатировать, что второй вариант несомненно "грамотнее" первоначального: здесь нет языково-стилистических погрешностей. Отредактированный текст в то же время как будто мало отличается от исходного материала: содержание сообщения не изменилось, объем остался почти прежним, да и с точки зрения языково-стилистической поправки здесь невелики. И вместе с тем не трудно заметить, что дух документа, его первоначальная тональность стали иными.
4.4 Правка-переделка
Цель правки-переделки– создание нового варианта текста на основе материала, представленного автором. Строго основываясь на сообщённых фактах, журналист облекает мысль автора в литературную форму. Изменение жанровой структуры произведения, обработка текста в случае изменения его целевого назначения также осуществляется правкой-переделкой. Близка по методике к правке-переделке литературная запись – специфический вид творческого сотрудничества редактора и автора.
В приведенном ниже примере, на наш взгляд, жанр интервью неуместен, потому что в статье описаны лишь впечатления девушки о Франции. Интервью нужно было бы использовать, если бы материал был большой и досконально знакомил читателей с этой страной, а здесь короткая заметка. Таким образом, возникла необходимость провести редакторскую правку-переделку, после которой материал принял вид монолога, рассказа Татьяны Семашкевич, который записала юная журналистка.
Начальный вариант
Французскія канікулы
Для маёй аднакласніцы Таццяны Семашкевіч мінулае лета запомнілася як адно з самых шчаслівых. Яна перамагла у рэспубліканскай алімпіядзе па французскай мове і атрымала магчымасць наведаць Францыю.
– Лінгвістычны цэнтр, дзе я жыла і вчылася, знаходзяцца ў гарадку Труасі ў правінцыі Шампань. Адтуль да сталіцы амаль 110 км. Давялося 3 разы пабываць у Парыжы. Наведала Дйснэйлэнд і парк "Астэрыкс". Ездзіла ў горад Эпернай, дзе знаходзіцца знакаміты дом шампанскага "Мерсье". Была і ў Рэймасе, бачыла сабор, у якім каранавалі ўсіх французскіх каралёў. Дарэчы, вітражы ў соборы рабіў наш зямляк Марк Шагал.
– Твае ўражанні ад сталіцы Францыі?
– Аб Парыжы – незабыўныя ўспаміны! Глядзела на яго з вышыні Эйфелевай вежы і не магла паверыць, што мая мара здзейснілася. Падчас экскурсій наведала Нотр Дам, Сарбону, Мулен Руж, Трыўмфальную арку, Елісейскія палі і многае іншае. На жаль, Луур бачыла толькі звонку.
– Парыж – гэта казка, але галоўнай мэтай тваёй паездкі была вучоба. Удалося ўдасканаліць веды па французскай мове?
– Мовай займалася тры гадзіны ў дзень. Выкладалі студэнты. Пасля абеду можна было заняцца любым відам спорту альбо паглядзець французскі фільм. Па вечарах праводзіліся дыскатэкі. У Лінгвістычным цэнтры сабраліся дзеці з розных краін – ад Паўднева-Афрыканскай рэспублікі да ЗША. Было цікава пагаварыць з прадстаўнікамі іншых культур. Цяпер у мяне шмат сяброў па ўсім свеце.
Гутарыла Вікторыя Дубаневіч /3; 10/
После правки-переделки
Мае французскія канікулы
Таццяне Семашкевіч мінулае лета запомнілася як адно з самых вяселых і цікавых. Увесну яна стала пераможцай рэспубліканскай алімпіядзы па французскай мове і атрымала магчымасць наведаць Францыю. Сваімі ўражаннямі Таня падзялілася з "Раніцай".
– Лінгвістычны цэнтр, дзе я жыла і вчылася, знаходзяцца ў гарадку Труасі, што ў правінцыі Шампань. Гэта 110 кіламетраў ад Парыжу, дзе мне, дарэчы, давялося пабываць 3 разы.
Безумоўна, аб Парыжы ўспаміны незабыўныя! Я глядзела на яго з вышыні Эйфелевай вежы і не магла паверыць, што мая мара здзейснілася! Падчас экскурсій наведала Нотр Дам дэ Пары, Сарбону, Мулен Руж, пабачыла Трыўмфальную арку, Елісейскія палі і многае іншае.
Падчас сваёй паездкі я пабывала Дыснэйлэндзе і парку "Астэрыкс", ездзіла ў горад Эпернай, дзе знаходзіцца знакаміты дом шампанскага "Мерсье", была ў Рэймасе, бачыла сабор, у якім каранавалі ўсіх французскіх каралёў. Дарэчы, вітражы ў саборы рабіў наш зямляк Марк Шагал!
Але, вядома, галоўнай мэтай была вучоба. Мовай займалася тры гадзіны ў дзень. Выкладалі яе студэнты. Пасля абеду быў вольны час: можна было займацца спортам альбо глядзець французскія фільмы, увечары праводзіліся дыскатэкі. У Лінгвістычным цэнтры арганізатары сабралі падлеткаў з розных краін – ад Паўднева-Афрыканскай рэспублікі да Злучаных штатаў Амерыкі. Мне вельмі цікава было пагаварыць з прадстаўнікамі іншых культур. І яшчэ, дзякуючы гэтай паездцы, я цяпер маю шмат сяброў па ўсім свеце.