Смекни!
smekni.com

Международные авиационные организации (стр. 7 из 16)

ИКАО бцтцн тядбирляри иля йанажаьа гянаятя истигамятлянян истисмар фяалиййятини щяйата кечирир. Йанажаьа гянаят ися щава няглиййаты щярякятинин идарясинин мцасирляшдирилмяси, авиахятляр структурунун оптималлашдырылмасы, баща баша эялян учушларда дайанмаларын азалдылмасы вя йердя йанажаг сярфи-нин азалдылммасы иля баьлыдыр. Бейнялхалг щава ялагяляри сащясиндя узун мцддятли жящдлярин сайясиндя 1975-жи илдян 1990-жы илядяк 1 тон–км–я йанажаг сярфи 20% азалды. Йанажаг еффетивлийинин сонракы артымы вя дцнйа базарында хам нефтин гиймятиня эюзлянилян прогноз беля эцман етмяйя ясас верир ки, йахын 10 илдя авиайанажаг иля тямин олунма вя онларын гиймят сявиййяси щава няглиййатынын эяляжяк инкишафына манея олмайажаг.

Бунунла ялагядар олараг, айры айры юлкяляр тяряфиндян авиайанажаьа верэилярин гябулу дювлятлярин бюйцк наращатлыьына сябяб олур. ИКАО Ассамблейанын 26-жы сессийасында нцмайяндялярин чоху бязи АБШ аеропортларында беля верэилярин гябулуну пислядиляр. Чцнки, беля практика бейнялхалг щава няглиййатынын верэилярдян азад едилмяси кими гябул едилмиш принсипиня зиддир. Беля диэяр юлкяляр тяряфиндян жаваб тядбирляриня сябяб олажаг ки, нятижя дя авиайанажаьын вя щава дашымаларынын гиймяти кяскин артажаг. Ассамблейа ИКАО Шурасына авиайанажаьын верэидян азад олунмасына даир дювлятляря ИКАО–нун мяслящятляринин йериня йетирилмясини йохламаьы тапшырды. Бундан ялавя лазым оларса, ялавя тядбирлярин дя эюрцлмяси нязярдя тутулуб.

Бейнялхалг щава няглиййатында формаллыгларын садяляшдирилмяси проблеминин дя бюйцк ящямиййяти вардыр. Бир чох юлкялярин бейнялхалг аеропортларында йцк клиентурасынын вя сярнишинлярин емиграсийа, эюмрцк, санитар вя диэяр формаллыглардан кечмяси щяля дя чох вахт апаран вя чятин бир просесдир. Бу проседурлар бащаладыр вя мцасир аваданлыьын алынмасына, персоналын сахланмасына бюйцк хяржляр тяляб едир. Бундан ялавя бу формаллыглар мцхтялиф юлкялярдя фярглидир. Проседурларын узун вахт апармасыны вя еляжядя онларын дяйярини азалт-маг цчцн бу ишдя мараглы олан дювлятляр вя диэяр гурумлар арасында ялагяляри йахшылашдырмаг лазымдыр.

Формаллыгларын садяляшдирилмясиня ИКАО эениш фикир верир. 1980, 1983, 1986, 1989 иллярдя Ассамблейанын сессийаларында Чикаго конвенсийасынын 9-жу ялавясиня, формаллыг-ларын садяляшдирилмяси иля ялагядар олан ИКАО стандартларына вя мяслящятляриня дяйишикликляр едилди. Бу сащядя уьур газанмаг цчцн ИКАО–нун мяслящятляринин тятбигиня щяр дяфя йенидян нязяр йетирилирди. Лакин, ИКАО цзвляринин щеч дя щамысы ИКАО–нун мяслящятляриня ямял етмир. Онлар юзляринин милли марагларыны изляйирляр.

Учуш маршрутларында аеропорт вя аеронавигасийа аваданлыгларынын истисмары проблеми бейнялхалг щава няглиййатынын жидди игтисади проблемляриндяндир. Проблемин мащиййяти ондадыр ки, аеропортлары вя ондан истифадя едян авиаширкятялярин игтисади марагларында таразлыг ялдя едилмяйиб. ИКАО Ассамблейасынын 26-жи сессийасында гейд едилиб ки, аеронавигасийа васитяляриня малик олан аеропорт вя тяшкилатларын чоху юз хяржлярини аеропорт вя аеронавигасийа васитяляриндян истифадядян ялдя едилян йыьымлар щесабына юртя билмир.

Ясас сябяб одур ки, бу аваданлыглар мцряккяб, бащалы олуб вя техникадан йцксяк сявиййядя истифадяни тяляб едир. Нятижядя ися, вясаитлярдян истифадянин вя аеропортлар тяряфин-дян тяклиф едилян хидмятин игтисади жящятдян сямяряли олмасы вя ейни заманда мцлкиййятчилярля истифадячиляр арасында марагларын тоггушмамасы цчцн йыьымларын тутулмасы принсипляриня йенидян бахылмасына ещтийаж йараныр. Бу мягсядля ИКАО–нун маршрут аваданлыьы вя аеропортларын игтисадиййаты юзря хцсуси конфрансы йыьымларын тяйини принсипляриня вя бу вясаитлярдян истифадяйя эюря хяржлярин компенсасийасы цзря дювлятляря вериляжяк мяслящятляри нязярдян кечирди. Конфрансын бяйамнамясиня уйьун олараг «Маршрут аваданлыьы игтисадиййаты цзря тялим» щазырланды. Лакин, аеропорт йыьымы проблеми щяля дя кяскин олараг галмагдадыр. Бунунла йанашы олараг, тящлцкясизлийин вя бейнялхалг учушларын мцнтязямлилийинин артырылмасы мясяляси ися йени, даща мцасир аеронавигасийа вя галхыбенмя системляринин истисмара верилмясини тяляб едир. Бу да ялавя капитал гойулушуна вя уйьун олараг аеропорт вя аеронавигасийа йыьымларынын щяжмляринин артырылмасына сябяб олажаг.

Дювлятлярин юз аеропортларынын сямярялилийинин артырылмасы вя малиййя вязиййятлярини йахшылашдырмаг цчцн ИКАО «аеропорт игтисадиййаты цзря тялим» йаратды. Бу тялимдя аеропортларын эялир, хярж вя малиййяси щагда мяслящятляр якс олунуб. Бурайа аеропортларын инфраструктурунун сахланылмасы хяржляри дя дахилдир. ИКАО аеропортлар цчцн йени, мцасир аваданлыгларын инкишаф етдирилмясиня дя фикир верир. Нятижядя ися аеропортларын бурахма имканлары вя учушларын тящлцкясизлийи артажаг вя учушлар бцтцн нюв щава вязиййятляриндя щяйата кечириля биляжяк. Беля ки, ИКАО Ассамблейасынын 26-жи сессийасында гябул едилид ки, бейнялхалг аеропортларда енмя системляри йахын 10–15 иля дяйишдирилсин. Техники имканлары кющнялян инструментал енмя системи (ИЕС) явязиня даща мцасир микродальалы енмя системляри (МЕС) тятбиг едиляжяк. Бу да аеропортларын бурахма имканларыны артыражаг, учушларын тящлцкясизлийи вя мцнтязямлилийи йцксяляжяк.

Коммерсийа характерли игтисади проблемляря дювлят, авиаширкят вя истещлакчыларын марагларынын узлашдырылмасы мясяляляри аиддир. Онларын щялли щяр шейдян яввял дювлятлярин марагларына тохундуьундан, бу мясяляляр няинки игтисади, щямчинин сийаси характер дашыйыр. Коммерсийа характерли игтисади проблемляря щяр шейдян яввял аиддир: коммерсийа щцгуглары вя дашыма щяжмляринин тянзимлянмяси, мцнтязям вя гейри-мцнтязям дашы-маларын нисбяти, гиймят вя авиатарифлярин тянзимлянмяси, дашыма нормасы вя нормадан артыг багаъа эюря юдямяляр, дашыма шяртляри вя дашыйыжылар тяряфиндян коммерсийа ющдяликляринин йериня йетирилмяси вя диэярляри.

Мцнзям бейнялхалг дашымалардакы коммерсийа щцгуглары мясяляси дашыма щяжмляринин тянзим едилмяси иля сых ялагядардыр. Коммерсийа щцгуглары дедикдя, дювлятляр тяряфиндян юз яразиляриня вя орадан да кянара сярнишин, йцк, почт вя багаъын дашынмасы щцгугунун верилмыси баша дцшцлцр. Бейнялхалг практикада «щава азадлыглары», еляжя дя мцнтязям дашымалар заманы «стоп–овер» щцгугу иля мцяййян едилир. Бир гайда олараг, бу щцгуглар дювлятлярарасы щава ялагяляри щагда ики тяряфли разылашмаларла мцяййян едилир. Беля разылашмаларын чохунда авиадашыйыжыларын рейсляринин тезлийи вя истисмар едиляжяк тяййарялярин тутумлары ясасында щесабланан дашыма щяжмляри дя мцяййян едилир.

3-жц АНК-нин (1985) эцндялийинин 1-жи бяндиндя мцнтязям дашымаларда коммерсийа щцгуглары мясяляси якс едилмишдир. Конфрансда бу щагда бир нечя мяслящят дя гябул едилди. Бунлардан 1-жиси 6-жы «щава азадлыьы» вя мцнтязям дашымаларда «стоп – овер» щцгугларынын мцяййян едилмясидир. 2-жи мяслящят ися бейнялхалг щава няглиййатынын реэионал тянзиминя аиддир вя щюкцмятлярарасы реэионал тяшкилатлары вя дюв-лятляри щава няглиййатынын дцнйа мигйасында инкишафына наил олмаг цчцн ямякдашлыьа чаьырыр. 3-жц мяслящят Шурайа мцнтязям олараг 9440 сайлы «Тарифляр вя бейнялхалг щава няглиййатынын тянзими цзря рящбяр принсипляр вя сийасят» сянядинин йениляшдирилмясиня аиддир. Бу сяняддя АНК–нын 3-жц конфрансынын нятижяляринин нязяря алынмасы да мяслящят эюрцб. Бу проблем ИКАО Ассамблейасынын 26-жы сессийасында йенидян мцзакиря едилди.

Ассамблейа бязи юлкялярин бейнялхалг щава няглиййатынын фяалиййятиня милли ганунларын тятбиг едилмяси иля ялагядар наращатлыьыны билдирди. Кяскин олараг АБШ –нын гейри-тянзимлямя сийасяти пислянилди. Америкалыларын етиразларына бахмайараг, Ассамблейа рягабят щагда милли ганунларын бейнялхалг щава няглиййатына тятбиг едилмясиня аид олан инструктив материалын ишлянилмяси гярарына эялди вя орайа щава ялагяляри щагда ики тяряфли разылашмалар цчцн маддянин дахил едилмяси гярарына эялинди.

Мцнтязям дашымаларда коммерсийа щцгугларынын мцзакиряси эюстярди ки, юлкялярин чоху бейнялхалг щава дашымаларынын ИКАО чярчивясиндя регламентляшдирилмясиня тяряфдар олду вя АБШ иля диэяр ИЕЮ–лярин даща зяиф юлкялярин марагларыны тапдаламагла мянфяят ялдя етмялярини пислядиляр.

Мцнтязям вя гейри-мцнтязям коммерсийа дашымаларынын нисбяти проблеми сон онилликляр ярзиндя дцнйа авиасийа гурумларынын нязяриндян гачмыр. Бейнялхалг гейри-мцнтязям дашымаларын ясас нювц дашыйыжы иля сифаришчи арасында чартер мцгавиляси ясасында щяйата кечирилян чартер дашымаларыдыр. Чартер дашымалары даща чох 70-жи иллярин орталарында инкишаф едирди. О заман онлар артыг мцнтязям дашымалара жидди рягиб олдулар вя чохлу сайда сярнишини дашымаларын онлара даща сярфяли игтисади шяртлярля юз тяряфиня чякирдиляр.

Бцтцн дювлятлярин наращатлыгларынын ясасыны юлкяляр арасында щава ялагяляринин сахланылмасы вя инкишафы тяшкил едир. Бунунла йанашы олараг, ижтимаиййятин игтисади марагларына даща чох жаваб верян чартер дашымалары бащалы олмайан дашымалары щяйата кечирмяйя имкан верир. Онларын ясас цстцнлцйц рейслярин даща там коммерсийа йцклянмяси тяшкил едир. Чартер дашымаларында проблем онун тянзим едилмясиндя ващид системин олмамасы иля ялагядардыр. Проблемин мащиййяти ондадыр ки, мцнтязям вя г-мцнтязям дашымалар мцхтялиф тянзимлямя реъимляриня маликдирляр. Юлкялярин чоху ейни бейнялхалг маршрутларда мцнтязям вя гейри-мцнтязям дашыйыжыларын коммерсийа марагларында таразлыьын тямини проблеминдян наращатдырлар. Нятижядя дя ики тяряфли вя чох тяряфли тянзимлямяйя ещтийаж йараныр. Гейри-мцнтязям коммерсийа дашымаларынын тянзимлямясиндя бейнялхалг унификасийанын олмамасы гейри-гануни актларын йайылмасына сябяб олур вя гайдаларын йериня йетирилмясиня нязаряти чятинляшдирир вя онларын эяляжяк инкишафына манеяляр йарадыр.